Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Substratytożsamościkulturowej.Studiumkulturyprotorumuńskiej
11
inneskładnikiwchodzącewobrębtzw.światazewnętrznego.Wyposażeniedu-
choweiwyposażeniematerialnestanowijednośćipodłoże,naktórymwyrasta
ideologiadanejspołecznościwpostaciwierzeńreligijnych,prawaczykanonów
artystycznych1.
Dziękipojęciomabstrakcyjnymludzieposzerzająobszarbodźcówdoswejak-
tywnościżyciowej.Bodźceduchowestawiaćnależynarównizbodźcaminatural-
nymiipowszechnymi,takimijakgłód,popędpłciowyijegosublimacje,gniewczy
strach.Pamiętaćprzytymmusimy,żeideezawdzięczająswąrealnośćisiłęmoto-
rycznąspołeczeństwu,któreprzyjmujejezaswoje.Ważnąmisjąideiwramachdanej
kulturyjestpodtrzymywanieiutrwalaniewięzijąspajających.Ideewistotnyteż
sposóbwpływająnarozwójtechnicznyiwyposażeniematerialnedanejspołeczno-
ści.Wnastępstwietegokonglomeratuzjawiskspołeczeństwabardzowcześnieopa-
nowałyumiejętnośćkooperacjiwdziedzinieorganizacjiprodukcji.Każdenastępne
pokolenieprzynajmniejteoretyczniedziedziczyzbiorowedoświadczeniewszystkich
swoichprzodków.Cosięjednakdzieje,gdyciągłośćkulturyduchowejzostanieprze-
rwananaskutekmigracjibądźstopniowegowymieraniaspołeczności?Wyposażenie
materialnezachowujewiększecechytrwałościniżideetworzącekulturęduchową.
Pożytecznewynalazkistająsięwłasnościąkolejnychgrupzasiedlającychdanyteren,
napływowychbądźwygenerowanychzewspólnotyrodzimejpodwpływembodźców
naturyzewnętrznej.Wtensposóbdanakulturamaterialnaprzekraczabarieryetnicz-
ne,przestajebyćodbiciemkonkretnejprzestrzenijęzykowej,leczżyjenadalwgru-
pielokalnejzamieszkującejpodpewnąszerokościągeograficzną.Wkonsekwencji
kulturyrozpatrywanejakojednostkigeograficznewykazująróżnicemniejarbitralne
ibardziejsymptomatyczne.Zjawiskotowznacznejmierzetłumaczykonieczność
dostosowywaniasiękolejnychspołeczeństwdospecyficznychwarunkówzewnętrz-
nych.Samakulturamaterialnajestzatemwznacznymstopniuwynikiemreakcjina
otoczenie.Każdaspołecznośćinaczejsięrozwijaidokonujeinnychwynalazków.
Jednakżeanitewynalazki,aniodkrycianiesąograniczonedojednejkultury2.
Wspólnotyplemienne,przenoszącsięzmiejscanamiejsce,przenikająnanowe
tereny,naktórychodmiennewarunkibytupowodująodmiennereakcjespołeczności
zasiedlającychdanyteren.Nowiprzybyszenieodrzucająjednakwcałościswego
wyposażeniatradycyjnego,byprzyjąćto,którejestodpowiedniedlanowychwa-
runków.Wtensposóbtradycjeprzybyszówitradycjeformacjistarszej–tubylczej
–mieszająsięzesobą,tworzącsubstratynowejjakościkulturowej.Jedenzsubstra-
tówmożestaćsiędominantąwyróżniającądanąkulturęinadającąjejcharaktery-
stycznecechyomałymstopniuzmienności.Wnastępstwietegoprocesuformujesię
wspólnotanarodowazdolnadofunkcjonowaniawokresiedłuższymniżjednaepoka.
Wsferzekulturygłównynurtdominujetakżenadcałymrozgałęzionymsystemem
prądówkulturalnych,wchłaniającweńdopływyześwieżychźródeł3.
1V
.GordonChilde,Orozwojuwhistorii,przekł.H.Krahelska,Warszawa1963,s.15.
2Ibidem,s.21–22.
3Ibidem,s.23.
