Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
MariaTheiss
definicji,konstytuująwięcdwaskładniki:członkostwowewspólnociepolitycznej
orazstatusjednostekwynikającyztegoczłonkostwa(odróżniającyobywateliod
nieobywateli)wyrażonyprzezzbiórokreślonychprawiobowiązków.Możnaprzy-
jąć,żedlapolitykispołecznejcentralnymelementemkoncepcjiobywatelstwasą
właśnieprawa,któreprzysługująobywatelowi,astosowanietejkategoriioznacza
analizęichtreści,zróżnicowaniaczyuwarunkowań.
Differentiaspecificaobywatelstwaspołecznegojestwyznaczanaprzezpodgru-
pępraw,któresąokreślanejakoprawaspołecznelub–wedługinnejkonwencji
definicyjnej–prawasocjalne.Marshallpodkreślał,żenastatusobywatelaskłada-
jąsięprawacywilne(własności,nietykalnościosobistejitp.),polityczne(czynne
ibierneprawowyborcze,wolnośćzrzeszaniasięitp.)isocjalne(m.in.prawodo
pomocyspołecznejipowszechnejedukacji).Nawiązującdotejtypologii,propo-
nujęprzyjąć,żeobywatelstwospołecznetostatusnadawanyczłonkomwspólno-
typolitycznej,którywyrażasięwposiadanychprzeznichprawachspołecznych,
takichjak:prawodoedukacji,różnychformzabezpieczeniaspołecznegoprzy-
sługującychnawypadekryzyksocjalnych,prawodomieszkania,uczestnictwa
wkulturze,dostępudoopiekizdrowotnejiinne1.Wjęzykuangielskimstosujesię
wtymznaczeniupojęciesocialcitizenship,tłumaczonenajęzykpolskibądźjako
Hobywatelstwospołeczne”,bądźjakoHobywatelstwosocjalne”.Argumentemna
rzeczstosowaniadrugiejztychformjestmożliweodczytywaniepojęciaobywa-
telstwaspołecznegojakopleonazmu(zarównoprawacywilne,aszczególniepo-
lityczne,jakiobywatelstwowogólemająprzecieżcharakterspołeczny),atakże
1
Tupotrzebnejestjednakzastrzeżenie:formalnierzeczbiorąc,wPolscedużaczęść
świadczeńiusługzzakresupolitykispołecznej,doktórychobywatelemajądostępiktóreod-
działująnaichstatuswMarshallowskimznaczeniu,niestanowiprawpodmiotowych.Część
konstytucyjnychnormzkataloguprawiwolnościekonomicznych,socjalnychikulturowych
oznaczawyłączniezasadypolitykipaństwa(Garlicki2009,s.93).ChociażwięcwKonstytucji
RPzapisano,żeHWładzepubliczneprowadząpolitykęsprzyjającązaspokojeniupotrzebmiesz-
kaniowychobywateli[ś]”,niemożnamówićnp.okonstytucyjnymHprawiedomieszkania”.
Takżenapoziomielokalnym,Hzfaktunałożenianagminęzadańwłasnychniemożnawyprowa-
dzićistnieniapostronieczłonkawspólnotysamorządowejaniżadnegoinnegopodmiotuprawa,
napodstawiektóregoprzysługiwałobymuroszczeniecywilnoprawneorealizacjętakiegozada-
nia”(Dolnicki2010,s.144).KiedywięcmowajestoHprawieobywateladoś”,mamnamyśli
wniniejszymtekścietakżeświadczeniaiusługi,zktórychobywatelmożefaktyczniekorzystać,
mimożenieprzysługujemudonichpodmiotoweprawo.Teoretycyprawamówiąwtakimprzy-
padkuoHrefleksachprawnych”,któreoznaczająHzapewnienieobywatelomświadczeńzestrony
państwaprzezogólnezobowiązaniewładzydowykonywaniaustaw[ś],którewdanymwypad-
kusądlajednostkikorzystne[ś][choć]niedajązindywidualizowanychroszczeńjednostkom
[ś].Ichistotapolegazatemnanałożeniunaorganypaństwaobowiązkuświadczeńnarzecz
obywatelibezmożliwościichprawnegoegzekwowaniaprzezzainteresowanego”(Jakimowicz
2002,s.125).
