Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Język–historia–kultura
JakocharakternikówokreślasięjednakwpowieścinietylkoSzwedów,alenp.
charakternikiemzostałnazwanytakżeksiążęBogusławRadziwiłł.Łączniewyraz
występujewPotopie8razy.
OkreśleniaprzezwiskowepojawiająsięprzedewszystkimwjęzykuZagłoby,
por.trzyjegowypowiedzinacechowaneekspresywnie:
pobijemytychpludrów,pończoszników,rybojadówiinnychwszarzy,brodafianów,
kożuszników,cowlatosaniamijeżdżąII99;Takmisięchceszwedzkiegomięsa
znowupokosztowaćjakwilkowibaraniny!Ha!szelmy,pludraki,pończoszniki!...
I225;Ha,szołdry!ha,pludraki!popróbowaliściepolskichszabel?I206.
Występującewnichekspresywizmy,dziśrzadkie,przestarzałelubnieznane:
pludry,pludraki,pończosznicy,kożusznicy,brodafiani,rybojady,szołdrymają
różnągenezę.Trzyznichpludry/pludraki,pończosznicyikożusznicynawiązują
doelementuichstroju.
Pierwszeokreślenieekspresywnepludrypochodziodnazwynoszonych
przezSzwedówspodni(niem.Pluderhose).Maonoswójwariantmorfologicz-
nyzsufiksem-ak,pludrak.Germanizmpludryznanyjestwpolszczyźnieod
XVIwieku(por.SPXVI4szerokiespodnieofantazyjnymkrojuzsuknalubaksa-
mitu’).NotujegoCn,L,SWil,SW(4szerokiebufiastespodnie’,teżjakonazwa
osobowa:pogardliwie4Niemiec,Szwab’),SJPD(zarównowznaczeniu4szerokie,
bufiastespodnie,spodnie’,jakiprzenośnym4pogardliwie,obelżywieoNiemcu’
USJPhist(tylkoa)4krótkie,bufiastespodnie’,b)4wPolsceXVII-XVIIIwieku:
każdespodniesięgająceprzedkolana’).DerywatpludrakpoświadczaSPXVII,
cytującPaska,L,ilustrującjegoużyciecytatamiXVII-wiecznymi,SWil(przen.
pogardl.),SW(pogardl.Niemiec,Szwab),SJPDdaw.4pogardliwie,obelżywie
oNiemcu,okimśubranymwpludry’-cytatzPotopu,wUSJPbrak.Wyraz
pludrypojawiłsięnakartachPotopu2razy,ajegowariantpludrak-5razy,
por.innejeszczekonteksty:
Widzieliście,jakodwóchpludrakówprzyjechałowzłocistejkarecie.I268;poszwar-
gocznoonympsimjęzykiemdotychpludrakówIII120;Napohybelpludrakom,
abynamtubochenkówdługojużniełuszczyli!-rzekłpanZagłoba-niechsobie
szyszkiwSzwecjiżrąII183.
Dwainneokreśleniapończosznik(3)ikożusznik(1)nawiązujątakżedo
elementówstroju,donoszonychprzezSzwedówpończochikożuchów,jedno-
brodafian(1)docharakterystycznegozarostu(brody).
