Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Język–historia–kultura
Zagadnienierozwojupojęcia4wulgaty’wkulturzerenesansowejwiążesię
równieżzdyskusjąKościołazachodniegowokółredakcjifilologicznejtekstu
wzorcowego8oraznatchnionegostatusuprzekładówBiblii,któregodawniej
przekładomodmawiano9.
Dziejeterminuipojęcia
TerminWulgatatochrematonim,którywykształciłsięzwyrażeńvulgata
editio,Bibliavulgata,vetusetvulgataeditioorazBibliasacravulgataeeditionis,
będącychutrwalonymikulturowo,udokumentowanymifilologiczniedeskrypcja-
mitegoprzekładu,określającymijegostatusirangęwtradycjiKościołakatolic-
kiego.Rozpatrująctęnazwęwkategoriachlingwistycznych,trzebastwierdzić,
żejejpowstaniejestprzykłademczęstospotykanegomechanizmuuniwerbizacji,
wtymwypadku-elipsysubstantywizującej.Jesttozjawiskonaturysłowotwór-
czej,którepoleganaredukcji(elipsie)rzeczownikaeditioiusamodzielnieniusię
pierwotnegoelementuatrybutywnego,tj.określającegogozadiektywizowanego
imiesłowuvulgata,którypodlegasubstantywizacjiwskutekprzejęciafunkcji
rzeczownika.Jużjakowtórnyrzeczownikwulgatasamzacząłprzyłączaćwyra-
żeniaatrybutywne,jakprzykładowe:Wulgatalowańska,Wulgatasykstyńsko-
-klementyńska.UniwerbizacjawyrażeniaBibliavulgatadokonałasięniemalże
8
KwestiitejinteresującestudiumpoświęciłniedawnoJakubKoryl,którywopracowaniuProro-
cyitłumacze.Sporyosamodzielnośćbiblistykiifilologiiwpiętnastymiszesnastymwieku[w:]
Patronkafilologii.RolaBibliiwrozwojuedytorstwa,badańjęzykoznawczychitranslatorskich,red.
D.Muszytowska,WydawnictwoUKSW,Warszawa,2015,s.193,omawiadyskusjezpoczątku
XVIwiekunatematnatchnionegocharakteruPismaŚwiętego,cytujeprzywoływaneprzezErazma
zRotterdamustanowiskotłumaczaWulgaty,ŚwiętegoHieronima.Stanowiskotomiałowpływna
tychtłumaczy,którzynawiązywalidokoncepcjiRotterdamczyka.MateriępracytranslatorskiejŚwięty
Hieronimuznałdomenąinterpres,ograniczyłjejzakresdogramatyczno-retorycznegoformowania
tekstu,nktóryjestjedynienośnikiemtreścidoktrynalnej,niezaśsamądoktryną.[...]Tłumaczenie
zjednegojęzykanadrugi(interpretatiosermonum),copodkreślałHieronimwnawiązaniudosłów
św.Pawła,zajmowałobowiemostatniemiejscewśródcharyzmatówDuchaŚwiętego,ustępując
międzyinnymiroliapostołów(apostoli)iproroków(prophetae)”.Apostołtymbowiemróżniłsię
odtłumacza,żeniedbałoto,nbypodążaćzasłowamialbosylabami,alebyprzekazywaćprawdy
wiary”,jakHieronimargumentowałwDeoptimogenereinterpretandi(ibidem,s.193).
9
M.MajewskiwpracyJakprzekładyzmieniająsensBiblii…OteoriiipraktycetłumaczeniaBiblii,
WydawnictwoNaukoweUPJPII,Kraków2012,przypomina,żendlaortodoksyjnychżydówstatus
językaświętegomawyłączniehebrajski,wktórymzostałoutrwaloneBożeSłowo,wktórym
czytanajestTora.PrzekładyniesąjużTorą”.PodobniedlamuzułmanówprzekładynKoranunie
są[...]tekstemświętym,aleinterpretacją-stądnienazywająichKoranem,leczPrzybliżonym
znaczeniemKoranuwjęzyku...Przekładytakieniemogąbyćstosowaneaniwliturgii,anibyć
podstawąrozstrzygnięćdoktrynalnych”(ibidem,s.6).
