Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
IzabelaWiniarska-Górska•Wulgata–zdziejówterminuipojęcia
33
wewszystkichnowożytnychjęzykacheuropejskich(por.m.in.czes.,niem.,
włos.Vulgata,ang.Vulgate,franc.Vulgate,aleanalitycznewyrażeniewystępuje
wrum.Bibliavulgata(podobniejakłac.)).Warunkiemzaistnieniaelipsysub-
stantywizującejjestprzyjęcieglobalnegoznaczeniaprzezwyrażenieanalityczne,
wtymwypadkuskrajnaspecjalizacjaokreśleń,takichjak:Bibliavulgata,vetuset
vulgataeditioczyvulgataeditio,tj.zawężenieichzakresuwyłączniedoHiero-
nimowegoprzekładu.Jakpodkreślająbadacze,substantywizacjipodlegaćmogą
tylkoanalitycznejednostkileksykalne,niemogązaśluźnezwiązkisyntaktyczne,
któreniemająznaczeniaglobalnego10.Możezaskakiwać,żesamaspolonizowana
nazwaWulgata(Vulgata)zaczęłaupowszechniaćsięwpiśmiennictwiepolskim
dopieropodkoniecXVIstulecia,wcześniejoczywiściewystępowaławtekstach
łacińskich,cociekawe,tegoznaczenianieznajdziemyrównieżwhistorycznych
słownikachJanaMączyńskiego(1564)czyGrzegorzaKnapskiego(1621,1643),
którezawierająbardzobogatoreprezentowanąrodzinęwyrażeńpochodnychod
vulgus(wtymteżvulgatus).
Wdynamicznympojęciu4wulgaty’wskazaćmożnakilkaistotnychetapów.
Jakwspomniałam,pierwotniewczasachkulturyantycznejwyrażenievulgata
editionależałodoterminówzwiązanychztradycjąfilologiczno-gramatyczną
isferąkrytykitekstu,wniektórychkontekstachwystępowałojakoodpowiednik
grec.koinēekdosis11(4powszechnieużywana,popularna’edycja).Początko-
wostosowanotookreślenie,abyprzeciwstawićedycjekrytycznelubnaukowe
przekazomskażonymbłędami.Wtradycjijudeo-chrześcijańskiej-coważne
dlapóźniejszegorozumieniategoterminu-formawulgatabyłapoczątkowo
określeniemSeptuaginty12,czyliBibliihebrajskiej(niecoposzerzonejjejwersji)
10
Literaturapoświęconauniwerbizacjijestobszerna,zob.m.in.E.Siatkowska,Syntetyczneianali-
tycznenazwywjęzykuczeskimipolskim,nPraceFilologiczne”1964,t.18,cz.2,s.219-237.
11
Zob.teżprzypis2.
12
J.Hastings,ADictionaryoftheBible,t.4,cz.2,Shimrath-Zuzim,1898[2004],UniversityPress
ofthePacificHonolulu,Hawaii,Honolulu1898[reprint2004],s.884.Dostępneonlinejestteż
innewydanie:https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uva.x000819098;view=1up;seq=903(dostęp:
20.10.2017).Por.teżhasłoSeptuagintawSłownikuhermeneutykibiblijnej...,op.cit.,s.780-784,
atakżestudiumWaldemaraChrostowskiego,Żydowskietradycjeinterpretacyjnepomocąwzro-
zumieniuBiblii,nCollectaneaTheologica”66(1996)1,s.39-54.NatematstatusuSeptuaginty
jakoprzekazunatchnionegozob.teżartykułautorstwaKalinyWojciechowskiejiMariuszaRosika
Hebraicasivegraecaveritas?Katolicko-luterańskarefleksjanatematnatchnieniaSeptuaginty
[w:]ScripturaeSacraePropagator.Księgawydanazokazji80.rocznicyurodzinks.Profeso-
raJanuszaM.Czerskiego,red.K.Ziaja,OpolskaBibliotekaTeologiczna154,Wydawnictwo
WydziałuTeologicznegoUO:Opole2015,s.242-262,wktórymczytamy:nPoczątkowonazwę
nSeptuaginta”odnoszonojedyniedogreckiegoprzekładuTory(dokonanegozapanowaniaFila-
delfa,awięcwlatach285-247przedChr.),zczasemjednakrozszerzonojąnapozostałeksięgi
Bibliihebrajskiejorazte,którenieznalazłysięwBH[Bibliihebrajskiej-IWG],jednakwliczone
