Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DzieciństwowWarszawieiSzkołaRealnawŁowiczu
Ruchsamokształceniowypromieniowałrównieżnaprowincję.WŁowi-
czu,gdziekołasamokształcenioweorganizowanebyłynamniejsząniżwWar-
szawieskalę,zbierałysięonenatzw.stancjach.Stancjeodegrałyznaczącąrolę
wintegracjiłowickiejmłodzieży.Byłytodomyprywatne,wktórychmiesz-
kałamłodzieżpozamiejscowa(wwiększościzWarszawy)uczęszczającado
gimnazjum.Jedenzeświadkówtamtychwydarzeń,wspominającznaczenie
stancjidlaówczesnejpolskiejmłodzieżywŁowiczu,napisał:„Każdyfakt,
każdezdarzenienaterenieszkołybyłonatychmiastszczegółowoomawia-
neikomentowanena«stajniach»”
13
.Obokkomentowaniabieżącychspraw
szkolnychipolitycznychkółkasamokształcenioweuzupełniaływiedzęucz-
niówwzakresiejęzykapolskiego,literatury,historiiigeografii.Kółkasamo-
kształceniowebyłydlawieluzichuczestnikówwstępemdoudziałuworga-
nizacjachocharakterzepolitycznym.
Podobnądrogę,otymwiemyzjegowspomnień,przebyłnajstarszy
zbraciStarzyńskich,Roman,któryprzezswojegokorepetytorazkółka,Ro-
manaMarkiewicza,zostałwprowadzonydotajnejOrganizacjiMłodzieżyNa-
rodowej(Pet).Przypuszczaćnależy,żejegobraciaMieczysławiStefanpostę-
powalianalogicznie.Geneza„Petu”sięgakońcalatosiemdziesiątychXIXw.,
gdykorzystając—jaktotrafnieująłStanisławDobrowolski—zwielkiego
dziedzictwaFilomatówwileńskich
14
,wroku1886powołanoZwiązekMłodzie-
żyPolskiejnazwany„Zetem”.Wstyczniu1887r.odbyłsięwKrakowiepierw-
szyzjazdmłodzieży,naktórymuchwalonostatutnowejorganizacji.Pojego
zakończeniunastąpiłbardzożywiołowyrozrost„Zetu”,kołazwiązkowepo-
wstaływeLwowie,Krakowie,Puławach,Dublanach,Kijowie,Dorpacie,Pe-
tersburgu,Genewie,Zurychu,Paryżu,Karlsruhe,Heidelbergu,Berlinie
15
.Na-
leżyjednakpodkreślić,iż„Zet”niestanowiłcałkowicieodrębnejorganizacji.
Byłonzwiązanyzarównowchwilipowstawania,jakiwswejdziałalności
zniepodległościowąorganizacjąstarszegopokolenia,tj.zLigąPolską(póź-
niejsząLigąNarodową).Jaknapisałczołowydziałaczy„Zetu”,StanisławDo-
browolski,„Liga,którajednocześnieprawiepowstałazeZwiązkiem,rozpo-
częłaswojądziałalnośćodrzuceniazarzewiaideowegowmłodepokolenie,od
wychowaniazastępuludziwalki,pracynarodowej”
16
.„Zet”początkowoobej-
mowałsferąswojejdziałalnościjedyniemłodzieżakademicką,jednakżejuż
wroku1899„braciazetowi”rozpoczęlistaraniaorozszerzenieoddziaływania
13
W
.Davison,Przebiegstrajku…,op.cit.,s.441.
14
S.Dobrowolski,ZwiązekMłodzieżyPolskiej(Zet)1886–1906,w:Naszawalkaoszkołępolską1901–1917,
t.I,s.109–111.Więcejowpływieideifilomatówwileńskichnatajnezwiązkimłodzieżyzob.K.Ra-
tajska,Dziedzicefilomatyzmu,Wrocław1987.
15
S.Dobrowolski,ZwiązekMłodzieżyPolskiej…,op.cit.,s.111.
16
Ibidem,s.115–116.
19
