Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Europocentryzmikrytykapostkolonialna
Pozycjapodmiotuniższegorangąmożebyćzatemwyrażonatylko
poprzezHistorięwyższą,nadrzędną,bowiem»Europa«stanowimilczą-
ceodniesieniewiedzyhistorycznej”.Wjęzykuhiszpańskim,wrazzpod-
bojemAmeryki,powstałnawetczasownikDeuropeizować”(europeizar),
dobrzeoddającyaspiracjekonkwistadorów.Europeizowanoludność
tubylczązapomocąmiecza,krzyża,apotemtakżeedukacji.Ktowie,
czytenostatnisposóbniebyłnajbardziejokrutny(Domańska2008a:
367;por.Prakash2008:343;Buchowski2004:83;Nandy1983:xi).
OzwiązkachwiedzyiwładzypiszeEdwardSaidwswoimmonu-
mentalnymdzieleDOrientalizm”,porazpierwszywydanymw1978
roku.Wedługniego,itrudnosięztymniezgodzić,nieistniejeDczysta”
wiedzanaukowa,gdyżwsposóbnieuniknionypowiązanajestonazwła-
dzą.Badającichwzajemnezależności-odwołującsięprzytymdo
MichelaFoucaulta-wykazał,żezachodnianaukawdużejmierzesłu-
żyłalegitymizacjieuropejskiego/zachodniegoimperializmu.
AmerykańskibadaczpalestyńskiegopochodzeniazajmujesięOrien-
tem,aprzedewszystkimjegoreprezentacjąwzachodniejnauceilite-
raturze.WspomnianyOrientoprawionyjestwszczególnąramęepiste-
mologiczną,wktórejprzedstawiasięgojakoDgeograficzną,atakże
kulturalną,polityczną,demograficzną,socjologicznąihistoryczną
całość”,nadktórątradycyjniemusząsprawowaćkontrolęDprawdziwi
Europejczycy”.PrzeciwstawienieZachoduiWschodudokonujepodzia-
łujakościwnastępującysposób:Zachódjestlogiczny,normalny,em-
piryczny,kulturalny,racjonalny,realistyczny.Wschódzaśjestzacofany,
zdegenerowany,niekulturalny,zapóźniony,skostniały,nielogiczny,
despotyczny,nieuczestniczytwórczowświatowympostępie.Orienta-
lizmjestwięcuzasadnieniemdziewiętnastowiecznejDmisjicywilizacyj-
nej”,aobecnie-Dmisjirozwojowej”.Saiddefiniujeorientalizmjako
DsposóbpostrzeganiaOrientu,którywynikałzzajmowanegoprzezeń
miejscawkulturzeZachodu.(…)DziękiOrientowizostałazdefiniowana
Europa(czydokładniejZachód)jakoprzeciwwagajegowizerunku,idei,
osobowościidoświadczenia.AletenOrientniejestwyłączniewyob-
rażeniem.Jestrównieżintegralnąmaterialnączęściąkulturyicywiliza-
cjiEuropy.Orientalizmwyrażatęczęśćkulturalnie,anawetideologicz-
niewformiedyskursu,któregozapleczestanowiąnietylkookreślone
instytucje,słownictwo,stypendianaukowe,symbolika,doktryny,ale
równieżbiurokracjakolonialnaikolonialnestyle”(Said2005:30).
Orientalista,zdaniemSaida,opisujeWschódcałkowicienapotrzeby
Zachodu,przekładającoświeceniowymodelwiedzynarzeczywistość
pozaeuropejską.Wrezultaciemamydoczynieniazjednostronną,ten-
dencyjnąisubiektywnąnauką,którajednakżeaspirujedoformułowa-
niaDprawdyobiektywnej”.IndyjkaLeelaGandhi,analizującpracęSaida,
stwierdza,żeto,wjakisposóbWschódzostałzdobyty,każenamprze-
