Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Rozdział1.RodzinnegospodarstwarolnewPolscewlatach1985–1994…
średniejwielkościrodzinnegogospodarstwawskalikraju,zdrugiejzaśgospodarstwa,
jakiewtymwłaśnieregioniemożnabyłozaliczyćdogospodarstw„większych”izdecy-
dowanietowarowych Wsumiestanowiłyoneniemal83%(por GorlachiSeręga,1991:
44)całejbadanejpopulacji Możemyzałożyć,żezbiorowośćtastanowiłaraczejtypową
próbęcałejpopulacjirodzinnychgospodarstwrolnychPRL-u
Kwestiataniebyłajednakszczególnieistotna Zadaniemprowadzonychwówczas
analizniebyłobowiemsporządzenieprzekrojowegoportreturodzinnychgospodarstw
rolnychwPolsce,aleraczejdotarciedozasadniczychwzorówzachowańwłaścicielitych
gospodarstw,funkcjonującychwmonocentrycznym–byużyćklasycznegookreślenia
StanisławaOssowskiego–typieładuspołecznego Wartozatemprzyjrzećsiępewnym
ustaleniom,którezostałypoczynionewrezultacieanalizywynikówtychbadań Warto
teżpamiętać,żestanowiłyoneraczejswoistysondażczyteż„zwiad”badawczy,będący
podstawądoformułowaniahipotez,jakiestałysiępunktemorientacyjnymkolejnych
badańpodejmowanychjużwnowejrzeczywistościekonomicznej,społecznejipolitycznej,
czyli–innymisłowy–wnowymkontekściemakrostrukturalnym
Wracającjednakdogłównegonurturozważań,czylidowspomnianejksiążki,warto
przypomniećzawartewniejpodstawoweustalenia Dotyczyłyonewskazania,iżwpod-
miotowościkategoriispołecznej,jakąstanowiąchłopi,zuwaginajejspecyficznystatus,
szczególnąrolęodgrywaćbędziepoczuciewłasności Ztymtakżewiązaćsiębędądwa
inneobszarykształtowaniapoczuciapodmiotowości,jakimisąsamoidentyfikacjaoraz
pojmowaniegrupowegointeresu Obydwateobszaryzostaływskazanejakocentralne
dlaproblematykichłopstwaprzedewszystkimnapodstawieanalizyprocesówskłada-
jącychsięnaprzeobrażeniatejgrupyspołecznej Sferatożsamości(samoidentyfikacja)
wydawałasięnamszczególnieistotnazuwaginadwiekwestie Zjednejstronychodziło
oodniesieniesiędobogatejtradycjichłopskiej,dodziejówchłopskiegoruchuspołecz-
negoipolitycznego,tradycjiwzmocnionejjeszczeprzezopórwobeckolektywizacji
czywobecinstalowanejpowojniewładzykomunistycznej Zdrugiejstronynatomiast
mieliśmynauwadzeszerokodyskutowanyibadanyprzezpolskichsocjologówjużodlat
60 ubiegłegowiekuprocesprofesjonalizacjipracywgospodarstwach,którynapoziomie
makrostrukturalnymobejmowałprzeobrażenieklasychłopskiejwzawodowąkategorię
rolników Odniesienietowspółgrałozlansowanymwówczaswliteraturzemodelem
społeczeństwapolskiegoprzechodzącegoodpełnejsprzecznościiantagonizmówpostaci
klasowejdobardziejfunkcjonalnegomodelukonglomeratugrupspołeczno-zawodowych
(por Gorlach,1990) Określenia„klasowy”,„antagonistyczny”rezerwowanebyłyraczej
dlajęzykaindoktrynacjipolitycznejaniżelidoanalizyokreślonychzjawiskiprocesów
społecznych Interesowałonaszatem,jaktewszystkieelementyodzwierciedlająsię
wmyśleniuwłaścicielirodzinnychgospodarstwrolnychiwjakisposóbkształtują
ichpoczuciepodmiotowościczysprawstwaiznaczeniawotaczającejrzeczywistości
społecznej
Okazałosię,żewobrębiemyśleniaowłasności,analizującstarannieodnotowane
wypowiedzinaszychrozmówcówbyliśmywstaniewyróżnićtrzypodstawowetypy
refleksji Określiliśmyjekolejnojakowizje:„podporządkowaniawłasności”,„ograniczenia
własnością”oraz„panowanianadwłasnością” Jużnapierwszyrzutokawidać,żedwa
pierwszetypytowjakimśsensiewyrazuprzedmiotowienia,podległości,jakiśrodzaj
chłopskiej„protezy”wmałoprzyjaznymspołeczeństwie Skonstruowaliśmynawetna
