Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Wstęp
różnychmądrości,czy-ujmującrzeczprościej-rodzajów
racjonalności:sophia,techneiphronesis.Pierwszaznich
-sophia-toracjonalnośćteoretyczna(theoria),którado-
tyczyrzeczyniezmiennych,tego,coniemożebyćinaczej,
iwskazujenato,coprzezGrekówuważanebyłozanaukę
(matematyka,fizyka).Druga-techne-dotyczywszelkiego
wytwarzania(poiesis)opartegonaregułach(sztukawgrec-
kimsensiesłowa,awięcnp.sztukarzemieślnicza,medycz-
na).Trzeciawreszcie-phronesis-scharakteryzowanabyć
możewodniesieniudopraxis,życia,praktyki,codziennej
egzystencji21.Pojęciephronesistłumaczonejestnajęzykpol-
skijakomądrośćpraktycznalubrozsądek.Jestonaszcze-
gólnymrodzajemracjonalności,bojejistotęstanowinamysł
dotyczącydziałaniawokreślonej,konkretnejiniepowta-
rzalnejsytuacji.Ównamysłpolegaćmanatym,żeczłowiek
(phronimos)podejmujepróbęzastosowania(choćniejestto
zbytfortunnesłowo)dokonkretnejijednostkowejsytuacji
pewnejwiedzyogólnej,ogólnychschematów,któreoparte
sąnadoświadczeniuinawykachorazpozostająwnieroze-
rwalnymzwiązkuzwiedząmoralną.Trzebajednakpodkre-
ślić,żetawiedzaniejestaniwiedząpewnąwsensiesophia
(mądrościΠmatematycznej”),ani,tymbardziej,wiedzątypu
techne.Phronesistobowiemwiedza,którejniemożnasię
-jaksophiiitechne-wyuczyć;nieopierasieonarównież
-takjaktechne-nażadnychregułach.Dlatego-zaAn-
drzejemWiercińskim-phronesisokreślićmożnajakoracjo-
nalnośćnietechniczną22.Specyfikętejracjonalnościujrzeć
możemywyraźniewtedy,gdypowrócimydologicznejkon-
cepcjiracjonalnościsformułowanejprzezKmitę.Racjonal-
nośćwjegoujęciuoznaczałapodejmowaniedziałań-czy
towwarunkachpewności(pewnejwiedzy-sophia),czyto
21Zagadnienietorozwinąłpóźniejrównieżśw.Tomasz.Zob.Traktat
oroztropności.Tłum.W.Galewicz,Kęty2011.
22Zob.AndrzejWierciński,PhronesisastheMediationBetweenLo-
gosandEthos:RationalityandResponsibility.W:HermeneuticRationali-
ty.Larationalitéherméneutique.Ed.byM.L.Portocarrero,L.A.Umbelino,
A.Wierciński.Berlin2012.
