Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kantowskiprojektfilozofii
19
Próbętęuważazanicinnegojakkonsekwentnedoprowadzenie
dokońcaNewtonowskiejmetodologii,czegonieodważyłsięzro-
bićsamNewton.
JużpierwszepraceKanta,wśródktórychopróczsławnejAll-
gemeineNaturgeschichte(1755)wymienićtrzebatakżePrinci-
piorumprimorumcognitionismetaphysicaenovadilucidatio4
(1755),skupiająsięwięcwokółproblemunowegougruntowania
metafizyki,nawetjeślisątonaraziepróbyniezawszedokoń-
caudane.Jednocześnienależymiećnawzględzie,cowydajesię
oczywiste,żepróbytepozostająwścisłymzwiązkuzdotychczas
funkcjonującąwNiemczechmetafizyką–powszechnieokreśla-
nąmianemmetafizykileibnizańsko-wolffiańskiej.Pozostawiając
zagadnienieproblematycznościtejnazwy,związaneztraktowa-
niemfilozofiiWolffajakokontynuacjiustaleńLeibniza,skupmy
sięjednaknastosunkuKantadoowej„tradycyjnej”metafizyki.
DlamłodegoKanta,któryniepodejmujejeszczewprawdziesys-
tematycznejimetodologiczniewpełniświadomejpróbypoło-
żenianowychpodstawpodmetafizykę,leczraczejzmagasięna
raziezpewnymicząstkowymizagadnieniamizobszarutejpro-
blematyki,właśniefilozofiaWolffajestpunktemodniesienia.
Okazujesiębowiem,żewobliczupojawiającychsię,główniena
polufilozofiiprzyrody,nowychtendencjiczęstojestonanieade-
kwatna.DlategoKantniejednokrotnie„podajewwątpliwość
zasadnośćwolffiańskichustaleń”5,proponując„wichmiejsce
zmianyocharakterzeewolucyjnym,któretraktująnewtonowską
jednośćmetodyistałośćprawprzyrodyjakoprzesłankędlaprzy-
jęcianowychzasadprzyszłejmetafizyki”6.
NaKantowskistosunekdodotychczasowejmetafizyki,poza
filozofiąprzyrodyNewtona,wpływmiałytakżekrytyczne–wsto-
sunkudofilozofiiWolffa–ustaleniaChristianaAugustaCrusiusa7.
Crusiuszgłaszadośćpoważnezastrzeżeniacodowolffiańskiejza-
4I.Kant:Principiorumprimorumcognitionismetaphysicaenova
dilucidatio,w:AA.BandI:VorkritischeSchriften1747–1777,s.385–416.
5R.Kuliniak:Spór...,s.18–19.
6Tamże.
7Zob.tamże,s.106.
