Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kantowskiprojektfilozofii
21
byłotraktowaniebytujakonajbardziejogólnegookreśleniarze-
czy.DlaKantanatomiastbytnieoznaczakolejnegozokreśleń
rzeczy,leczjejpozycjęabsolutną13.Kolejnymważnympismem,
októrymnależywspomnieć,sąMarzeniajasnowidzącegoobja-
śnioneprzezmarzeniametafizyki,wktórymKantwskazujena
koniecznośćdokonaniaswoistegorozdzieleniatego,copowinno
należećdozakresubadańmetafizyki,odtego,cojakopozosta-
jącepozaobszaremwszelkiegomożliwegodoświadczenia,musi
zostaćraznazawszewykluczonezzagadnieńmetafizyki.Coraz
wyraźniejkrystalizujesiętutajwKantowskimmyśleniuzamiar
przeprowadzeniakrytykiczystegorozumuwcelustworzeniame-
tafizykijakonauki.WreszcieKantpiszeswojąrozprawęprofe-
sorskąDemundi14,która,główniezewzględunaobecnośćwniej
teoriiczasuiprzestrzenijakoformczystejnaoczności,przeznie-
którychjestjużzaliczanadookresukrytycznego15.Ojejznacze-
niudlazrozumieniaprojektuKantowskiegobędęjeszczeszerzej
pisać.Cojednakwtymmiejscuistotne:okazujesię,żeKantow-
skiprojektreformymetafizykikrokpokrokuewoluował16,zanim
przybrałkształt,jakiodnajdujemywKrytyce.TezmaganiaKanta
zmetafizykącorazczęściejprowadządoodrzucaniarozwiązań
Wolffanarzeczrozwiązańnowych,którychKantposzukujenie
tylkouNewtonaiCrusiusa,lecztakżeuLeibniza,JohnaLocke’a,
DawidaHume’aoraz,szczególniewokresiebezpośredniopo-
przedzającympowstanieKrytykiczystegorozumu,uJohanna
HeinrichaLamberta;Kantnawiązujeznimbezpośredniąwspół-
pracęprzyprojekciereformymetafizyki(wlatach1765–1770),
bezktórejKantowskaKrytykaczystegorozumuzpewnościąnie
13Por.M.Wundt:KantalsMetaphysiker...,s.130orazR.Kuliniak:
Spór...,s.12.
14I.Kant:Oformieizasadachświatadostępnegozmysłomoraz
światainteligibilnego.Tłum.A.Banaszkiewicz,Kraków2004.Tytuł
oryginału:Demundisensibilisatqueintelligibilisformaetprincipiis.
DalejprzywoływaneskrótowojakoDemundi.
15Zob.F.Paulsen:I.Kantijegonauka.Tłum.J.W.Dawid,Warsza-
wa1902.
16WydanieKrytykiczystegorozumuwcaleniekończytegoprocesu
ewolucji.Por.M.Wundt:KantalsMetaphysiker...,s.92–92.
