Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Kantowskiprojektfilozofii
należygotraktowaćjakorewolucję,czyraczejjakokonsekwen-
cjępewnegoewolucyjnegorozwojumyślenia37,zpewnościąnie
oznaczazerwaniazprojektemreformymetafizykinarzeczjedy-
nierozważańteoriopoznawczych.JeżeliKantwKrytycezajmuje
sięproblemempoznania,todlategoiżjegodotychczasowepróby
reformymetafizykiprzywiodłygodorozważańnatematnaszego
sposobupoznawania.Okazałosię,iżżebymócnanowougrunto-
waćmetafizykę,trzebanajpierwdokonaćkrytykiczystegorozu-
mu.RozprawaJakierzeczywistepostępyuczyniłametafizykaw
NiemczechodczasówLeibnizaiWolffa?jednoznaczniewskazu-
je,żekrytykapoznanianiejestdlaKantacelemsamymwsobie,
leczraczejśrodkiemkoniecznymdotego,bymóczbliżyćsiędo
właściwegocelu,którympozostajerozwójmetafizyki.Piszeon:
„Filozofiatranscendentalna,tj.naukaomożliwościwszelkiego
poznaniaaprioriwogóle,którajestkrytykączystegorozumu,
przezktórązostanąwsposóbkompletnywyłożoneelementy,
mazaswójcelugruntowaniemetafizyki[...]”38.Kantwyróżnia
wprocesierozwojumetafizykitrzystadia:stadiumdogmatyczne,
stadiumsceptyczneorazstadiumkrytyczne,krytykęczystegoro-
zumujakokolejnyetaprozwojuzaliczająctymsamymdometafi-
zykiijejpochoduprzezdzieje.
ZtejperspektywyKrytykaczystegorozumuokazujesięjedy-
niekolejnymkrokiemKantawjegodążeniudopołożeniatrwa-
łychpodstawpodmetafizykę.JakpiszeJ.Ebbinghaus:„Faktycz-
nymcelemtegodziełabyłoznalezieniewarunku,podktórympo-
jęciastosowanewtradycyjnejmetafizycebędąmogłysięodnosić
dorzeczywistości”39.Stajesięwięcjasne,że„idea,treść[Kantow-
37Natematznaczenia„rewolucji”KantabardzociekawiepiszeJ.Ga-
rewicz.Zob.J.Garewicz:Inaczejorewolucjikopernikańskiejwfilozofii,
„StudiaFilozoficzne”1984,nr2(219).
38„DieTranszendentalphilosophie,d.i.dieLehrevonderMöglich-
keitallerErkenntnisaprioriüberhaupt,welchedieKritikderreinen
Vernunftist,vonderitztdieElementevollständigdargelegtwerden,hat
zuihremZweckdieGründungeinerMetaphysik[...]”.I.Kant:Welches
sind...,s.604–605.Por.I.Kant:Opostępach...,s.33.
39„DiesinderTatwardieAbsichtdesWerkes,dieBedingungzu
finden,unterderdieBegriffe,derensichdietraditionelleMetaphysik
bediente,aufetwasWirklichesbezogenseinkönnten”.J.Ebbinghaus:
Kantunddas20.Jahrhundert,„Studiumgenerale”1954,Heft9,s.513.
