Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Kantowskiprojektfilozofii
sadyracji(SatzesvomGrunde).Przedewszystkim,odwołującsię
doLeibniza,dokonujerozróżnieniapomiędzyracjąbytu(Seins-
grund)aracjąpoznania(Erkenntnisgrund)izarzucaWolffo-
wi,słusznieczynie8,pominięcietegorozróżnienia.MaxWundt,
analizującpierwszyokresrozwojuKantowskiegomyślenia,pisze,
iżokreśleniezasadyracjijakogłównejzasadywszelkiegometafi-
zycznegopoznaniazostałopoważniepodważoneprzezCrusiusa,
cowkonsekwencjizachwiałopodstawamimetafizyki9.Podobne
znaczeniewkontekściekształtowaniasięmyśliKantowskiejna-
dajerozważaniomCrusiusaRadosławKulinik,pisząc:„Projekt
CrusiusauświadomiłKantowi,żetworzenietegotypuuporząd-
kowań[chodziouporządkowaniezasadpoznania–A.P.]prowa-
dzidoniepewnościzasadodpowiedzialnychzatreśćpoznania.
Wmetafizycejestpotrzebnenoweuporządkowaniejejpodstaw
wedługzasadnaczelnych,dziękiktórymmożemywskazaćjejsto-
pieńpewności”10.WodniesieniudofilozofiiCrusiusapodstawy
dotychczasowejmetafizykijawiąsięwięcKantowijakoniepewne
iwymagająceponownegosprawdzenia.„Właśnietemuspraw-
dzeniu[podstawmetafizyki–A.P.][...]służycałedziełożycia
Kanta”11.RozprawaPrincipiorumprimorumcognitionismeta-
physicaenovadilucidatio,wktórejKantstajewłaśniepostronie
Crusiusa,jestjedyniepierwsząpróbąprzeprowadzeniatakiego
badania12.
KolejnepraceKantazokresuprzedkrytycznegoodzwiercie-
dlajątojegozmaganiesięzmetafizyką.Celemjestpróbawypra-
cowaniawmiarętrwałychpodstaw,naktórychmetafizykamo-
głabysięrozwijaćdalej.WJedynejmożliwejpodstawiedowodu
naistnienieBogazastanawiasięonnadznaczeniempojęciabytu
(Sein),twierdząc,żeczęstymbłędemdotychczasowejmetafizyki
8Por.H.Pichler:ÜberChristianWolffsOntologie,Leipzig1910,
s.10–19.
9Zob.M.Wundt:KantalsMetaphysiker.EinBeitragzurGeschich-
tederDeutschenPhilosophieim18.Jahrhundert,Stuttgart1924,s.122.
10R.Kuliniak:Spór...,s.131–132.
11„DieserPrüfungdient,wennmansowill,dasgesamteLebenswerk
Kants”.M.Wundt:KantalsMetaphysiker...,s.122.
12Tamże.
