Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Patologiaspołeczna
Terminpochodzizjęzykagreckiego-pathosznaczycierpienie,alogosnauka,
zatempatologiatonaukaocierpieniu.Początkowobyłwykorzystywanywme-
dycynie,awpóźniejszymczasie,tj.podkoniecXIXwieku,zaczętogoużywać
dookreślanianegatywnychzjawiskspołecznych.Patologiaspołeczna,zwana
takżedewiacjąlubdezorganizacjąspołeczną,topowstająceiutrzymującesię
wspołeczeństwiezjawisko,którejestsprzecznezwyznawanymiprzezogół
wartościami,naruszaprzyjętewdanejspołecznościnormyiwzorcezacho-
wań.Oznaczastanzakłóceniarównowagispołecznej,czegoprzejawemjest
osłabieniewięzispołecznych,zachwianiesystemuwartościoraznieskutecz-
nośćkontrolispołecznej.Stanzakłóconejrównowagispołecznejmożemyza-
obserwowaćwzbiorowościach,wktórychpostawyaspołecznesąakcepto-
waneprzezniektóregrupyspołeczne.Takiezjawiskomamiejscenaprzykład
wsubkulturachdresiarzyczyskinów,gdzieagresja,alkoholizm,narkomania
sąprzezczłonkówtychgrupakceptowane.Pojęciepatologiispołecznejna-
ukowcywiążątakżezzaburzeniamisystemuwartości,normpostępowania
czywzorówzachowań.WedługMarianaFilipiaka23kryterium,napodstawie
któregookreślasięistotęizakrespatologiispołecznej,stanowisystemwar-
tościobowiązującychwdanejspołeczności.Pojęciezachowaniepatologiczne
obejmujedwaelementy:a)naruszalnośćokreślonychwzorówspołecznych,
b)zagrożeniedlainteresówspołecznychjednostkiomniejszymlubwięk-
szymnasileniu.Znaczeniowookreśleniepatologiaspołecznajestszerszeniż
zachowaniepatologiczne.AndrzejPodgóreckiuważa,że„patologiaspołeczna
totenrodzajzachowania,tentypinstytucji,tentypfunkcjonowaniajakiegoś
systemuspołecznego,którypozostajewzasadniczej,niedającejsiępogodzić
sprzecznościzeświatopoglądowymiwartościami,którewdanejspołeczno-
ścisąakceptowane”24.Wtymrozumieniudewiacjabyłabyczęściąpatologii
społecznejobejmującejponadtodewiacjeinstytucjiisystemówspołecznych
(rozwody,dysfunkcjonalnośćrodziny,szkoły,urzędów).Znalazłaswojemiej-
scezarównowjęzykunaukowym,jakipotocznym.Najbardziejodpowied-
niądefinicjąpatologiispołecznejwydajesiętasformułowanaprzezMariana
Lipkę,któryzapatologięuważa„określonystanpostaw,zachowańisytuacji
życiowych,któresąszkodliwedlahistorycznieuwarunkowanegopostępu
ipowodująujemnenastępstwadlawszechstronnegorozwojujednostki,gru-
pylubcałegospołeczeństwa,apolegającąnanieprzestrzeganiuobowiązują-
cychprzepisówprawa,normmoralnych,obyczajowychikulturowychoraz
naodrzucaniulubnieposzanowaniuwartościobiektywniezgodnychzinte-
resamijednostkiiogółuobywatelinaokreślonympoziomierozwojukraju”25.
23Przestępczośćnieletnich…
24A.Nowak,E.Wysocka,Problemyizagrożeniaspołecznewewspółczesnymświecie:elementy
patologiispołecznejikryminologii,WydawnictwoNaukoweŚląsk,Katowice2001,s.12.
25M.Lipka,Zjawiskapatologiispołecznejwśródmłodzieży,WydawnictwoNaukowePWN,
Warszawa1977,s.15-16.
19
