Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Słowowstępne
interpretacyjnapozwalawlżejszymtoniespojrzećnakulturowyobrazWag-
nera,naproblemkompozytorskiejsławyiwielkości.Zamykającytomrozdział
poświęconyjestJarosławowiIwaszkiewiczowiiWilliCather,amerykańskiej
pisarcetworzącejnapoczątkudwudziestegowieku;podstawąporównaniatych
nietylkogeograficznieodległychodsiebietwórcówsąmechanizmypamięci
imelancholia,nierozerwalniełączącesięwstworzonychprzezobojetekstach
ztwórczościąWagnera.
ZjawiskokulturowejrecepcjispuściznyWagneradotyczytakogromnego
korpusutekstów–utworówliterackichizpograniczaliteratury,obrazówfilmo-
wych,kompozycjimuzycznych,dziełplastycznych,filozoficznych,koncepcji
estetycznych(zarównotychwcielonychwżycie,jakipozostającychwyłącznie
wprzestrzeniteorii),założeńarchitektonicznych,anawet,niestety,ideiświato-
poglądowychipolitycznych–żesamoichwymienienieprzekraczamożliwości
jednejksiążki.Niesposóbzresztąbyłobyograniczyćsiędosamejtylkoenumera-
cji.Polskiśladwtymogromieniemalginie–zwłaszczanatleświatowychbadań
tematu.BadanianadwagneryzmemwPolsceograniczająsiędokilkudyżurnych
tematówzwiązanychzepokąMłodejPolskiipierwsząfaląrecepcjiWagnera.
Niniejszytomznacząconiezrewidujetegoprzekonania,niewątpliwiebowiem
towówczas,naprzełomiedziewiętnastegoidwudziestegowieku,poszukiwać
należyprzejawównajmocniejszegooddziaływaniapłynącychzBayreuthimpulsów
.
Moimcelemjestjednakrównieżprzekroczeniemłodopolskiejbarieryiwskaza-
nietychelementów,którezarównowcześniej,jakipóźniejdowodząpodejmo-
waniaprzezpolskichtwórcówżywegodialogukulturowegozwagneryzmem.
Jeśliwproponowanejtumozaicegłospolskibędzieznaczący,tozpewnością
niepozostaniejedynym,zaśksiążkaWagnerowskamozaika–niepodejmującpróby
ujęciamonograficznegocałokształtuzjawiska–niejestrównieżmonografiąpol-
skiejrecepcjitegokompozytora.Możnabyłobyzadaćpytanie,czywobecbraku
takiejmonografiiniejesttobłędem,czynieczasnato,bywydobyćzzakamar-
kówpolskichbibliotek,kin,filharmoniiioperwszystkiegotego,cozaświad-
czyłoby,żekulturapolskaoddrugiejpołowydziewiętnastegowiekumiałaswój
udziałwpowszechnychwEuropiezjawiskachiprądach,żewzwiązkuzczym
odrobiłaswoistą„lekcjęwagneryzmu”?Uzyskanywtensposóbobrazmógłby
okazaćsię,paradoksalnie,krzywdzącydlapolskiejliteraturyisztuki.Spojrzenie
porównawczeratujewielezjawisk,któremożnazaliczyćdopolskiegowagnery-
zmu,odtego,bypodstawowąkonstatacjąwypływającązichogląduuczynićzarzut
artystycznejsłabości.Zkoleiwdziełachwielkiejmiaryinspiracjewagnerowskie
częstokroćokazująsięwyłączniedrobnymiepizodami,śladami,ograniczeniedo
którychmusiskutkowaćniewspółmiernymwyolbrzymieniemjednegoztro-
~9~
