Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI
wyrazistychkostiumachinnychpostaci,jaknaprzykładBeethovenwpowieści
RomainRollandaJanKrzysztof
17
,czyArnoldSchönberg(awłaściwiejegotech-
nikadodekafoniczna)wmonumentalnymDoktorzeFaustusieThomasaManna
18
(jakwiadomo,postaćAdrianaLeverkühnaniejestmodelowanawedługrysu
tegokompozytora,alejegodokonaniaartystyczneinspirowanesąmuzyką
Schönberga
19
).Tenprzykładdowodzi,żeczęstokroćpozostającepozaobrębem
moichzainteresowańdzieła,wktórychodniesieniadopostacikompozytorów
iichdziełmającharaktercałkowiciefikcjonalny,przybliższymzbadaniuoka-
zująsięwyjątkowociekawymiprzykładamirecepcjirealnychpostacitwórców,
którzyjednakpozostająwukryciu–dostępnibardziejświadomymczytelni-
kom,badaczom,znawcomupodobańartystycznychichautorów.Powodyuży-
ciafikcjonalnegokamuflażumogąbyćróżneiniezawszejegorozszyfrowanie
jestabsolutnieniezbędnedozrozumieniadzieła,niemniejjednakzazwyczaj
rozpoznanietegokontekstuuruchamiapewnedodatkoweaspektylektury–
jaknaprzykładskojarzeniepostaciPietizopowiadaniaCzwartasymfoniaJaro-
sławaIwaszkiewicza
20
zPiotremIliczemCzajkowskimnietylkopozwalajakoś
wyobrazićsobiemuzykępisanąprzezbohatera
21
,aleteżdobarwiazarysowany
wopowiadaniuwątekhomoseksualny,awreszciestanowidoskonałedopeł-
nienieklimatucarskiejRosji,którywywołaćchciałpisarz.
Zakontynuacjętegoliterackiegowątkuuznaćmożnaniewątpliwiefilmowe
zainteresowaniebiografiamikompozytorów,którzypojawiająsięwmniejlub
bardziejprzypominającychichrzeczywisteżyciorysysytuacjach,bywspo-
mniećtylkopozycjęnajgenialniejsząnapotencjalnejliściefilmówbędących
świadectwemkulturowejrecepcjipostacikompozytoraijegomuzyki,awięc
AmadeuszaMilošaFormana(1984;adaptacjasztukiteatralnejPeteraShaffera).
17
R.Rolland,JanKrzysztof,przeł.L.Staff,ks.1–4,Warszawa1950.
18
T.Mann,DoktorFaustus,przeł.M.Kurecka,W
.Wirpsza,Warszawa1960.
19
Por.W.D.Förster,Leverkühn,SchönbergundThomasMann.MusikalischeStrukturenund
KunstreflexionimUDoktorFaustus”,„DeutscheVierteljahrsschriftfürLiteraturwissenschaft
undGeistesgeschichte”1975,t.49,s.694–720.
20
J.Iwaszkiewicz,Czwartasymfonia,w:idem,Opowiadaniamuzyczne,Warszawa1971.
21
Badajączjawiskoopisuliterackiegomuzyki,jużJ.Opalskizwracałuwagęnaistnienie
dwóchrodzajówprzedmiotutegoopisu:kompozycjirealnychifikcjonalnych.Zob.J.Opal-
ski,Osposobachistnieniautworumuzycznegowdzieleliterackim,w:Muzykawliteraturze.Antolo-
giapolskichstudiówpowojennych,red.A.Hejmej,Kraków2002.Natematdociekaniaźródeł
fikcyjnychkompozycjiopisanychwliteraturzekrytyczniewypowiadałsięM.Głowiński;
zob.Muzykawpowieści,w:idem,Pracewybrane,Kraków1997,t.2,s.211–212,stwierdzając,
żezarównorealne,jakifikcyjneutworypełniąwopisieliterackimtakiesamefunkcje,ich
statusliterackijestidentyczny.
~20~
