Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kulturoweżyciekompozytora
odbiorcom.Jednocześniejednakwysokinakładtejprasyijejfaktycznieopinio-
twórczycharaktersprawia,żedyskusjeokompozytorze,któregozdecydowana
większośćczytelnikówniemiałaokazjiosobiścieusłyszeć,przekraczająową
barieręnieznanego,przygotowująprzyszłychodbiorcówdozderzeniazczymś
absolutniedlanichnowym,aprzedewszystkimrozbudzająciekawość.Pamiętać
przytymnależy,żeentuzjastycznywswojejocenieLohengrinaisamejkoncep-
cjiWagneraNervalpoczątkowobyłosamotniony,doczytelnikówzaśprzede
wszystkimdocierałygłosynegatywne,poddającemiażdżącejkrytycedokona-
nianiemieckiegokompozytora.Najsłynniejsząwypowiedziątegorodzajujest
cyklsiedmiuobszernychartykułówFrançois-JosephaFétisazamieszczonych
w„GazetteMusicaledeParis”w1852roku
96
,okraszonychrozbioramidzieł
Wagnera,uwagamiojegomuzyce,anadewszystkoojegoteoriisztuki–głów-
niewoparciuoOperęidramat,dziełoczęstocytowaneiprzywoływanewprzy-
pisach.WartykułachtychFétispolemicznieomawiawszystkieWagnerow-
skiepomysły,alebodajnajbardziejprzeszkadzamuprzekonaniekompozytora
owłasnymnowatorstwieorazobłędnymkierunku,wjakimrozwijałasiędo
tejporysztuka
97
,coprowokujekrytykadorzucaniacojakiśczasoceniających
stwierdzeńtakichjakto,żezarównoWagnerowskakoncepcjaartystyczna,jak
imoralnazbudowanesąnaszeregubłędów
98
.
Swoistąprzeciwwagędlakrytykitotalnejstanowiłypochlebnewypowiedzi
Liszta,niestrudzeniepropagującegotwórczośćprzyjaciela,zamieszczanewpra-
siefrancuskiejpocząwszyodkońcalatczterdziestychdziewiętnastegowieku
99
,
artykułTheophile’aGautiera
100
,jakrównieżpowstałaniedługoprzedfrancu-
96
Zob.F.-J.Fétis,RichardWagner,„RevueetGazetteMusicaledeParis”1852,nr23(06.06.),
s.185–187;nr24(13.06.),s.193–194;nr25(20.06.),s.201–203;nr26(27.06.),s.209–211;
nr28(11.07.),s.225–227;nr30(25.07.),s.242–245;nr32(08.08.),s.257–259.
97
Onvoit,quel;histoiredelamusiquen;estpourRichardWagnerquecelledel;impuissanceoude
l;erreur.Lesartistesmêmesauxquelsilsaccordedesélogess;égarenttoujoursensedirigeantverslebat.
Ibidem,nr32,s.259.
98
Dansladoctrinedel;art,commeenmorale,unerreurconduitàuneautre.Ibidem,nr30,s.242.
99
M.in.prezentacjapoematuoTannhäuserzew„JournaldesDébats”18.05.1849,s.[1–2].
ObszernyrozbiórprzedstawionyprzezLisztazostałwprowadzonykrótkąnotatkąBerlioza,
któryprzedstawiłsylwetkęWagnera,wspominającoskrajnejbiedzie,wjakiejkompozytor
niemieckimieszkałswegoczasuwParyżuorazpodkreślającjegoawans–funkcjękapelmi-
strzakrólasaskiego,jakrównieżwymieniającjegodotychczasowedzieła:Rienziego,Holen-
draiTannhäuserawłaśnie.
100
Opublikowanaw„LeMoniteurUniversel”(29.10.1857)relacjazespektakluTannhäu-
serawWiesbaden.Por.A.Cœuroy,Wagneretl;esprit…,s.180–183orazF.Brunet,Théophile
GautiercritiquedeRichardWagner,w:AspectsdelacritiquemusicaleauXIX
e
siècle,red.S.Triaire,
S.Brunet,PressesuniversitairesdelaMéditerranée,Montpellier2002.
~51~
