Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
CzęśćI.Rozprawyteoretyczne...
blicznośćsyczała,gwizdałaiprzerywałaprzedstawienie.Niemieckikompozy-
torimuzykologHansHeinzStuckenschmidtodnotował,żeSchönbergnajpierw
wybiegłpobladły,apotemgwałtowniepowróciłnapodium.Możnabyłodo-
strzec,żecałytrząsłsięzpodniecenia.Przezchwilętrwałabolesnacisza,pod-
czasktórejuspokoiłysięgwizdy.Schönbergrozpocząłswójpoematodnowa,
jednakitowykonanieprzerywanebyłoawanturami32.
SkrzypekMarcelDick,którywielokrotnieuczestniczyłjakomuzykorkie-
stralnywwiedeńskichpremierachmuzykiSchönberga,wspominał,żetymoka-
zjomzwykletowarzyszyłynbardzopoważne,wrzaskliweiraczejgwałtowne
wstrząsy...,okrzykiitympodobnezachowania”33.Dickwspominałnawetonin-
cydencieznożem”podczaswykonaniaSiedmiuwczesnychpieśni(190511908)
Berga34.
SkandalewświetleteoriiJaussa
Nieprzyzwoitezachowaniapublicznościmożnaoczywiścietłumaczyć
gwałtownymcharakteremposzczególnychsłuchaczy.Alepowódwydajesięle-
żećgdzieindziej.Prezentowanamuzyka,wspomnianawniniejszymtekście1
czytoStrawińskiegoczySchönberga1niespełniłaoczekiwańodbiorców.
Przekroczyłagraniceichestetycznychprzyzwyczajeń1przyzwyczajeńdokla-
syczno-romantycznejharmoniki,pewnejeufoniibrzmienia,wyraźnychliniime-
lodycznych,uporządkowanychprzebiegówrytmiczno-metrycznych,jasnoikla-
rownienakreślonejakcjimuzycznej.MuzykanowatorówzpoczątkuXXwieku
wybiegłazbytnionaprzódizłamaławypracowanyhoryzontoczekiwań(usank-
cjonowanychestetycznie,aleispołecznie).
Pozadoświadczeniempotocznym,którepodpowiadanampotocznąwłaśnie
interpretacjępodobnychnskandalizujących”wydarzeń,wartowtymmiejscu
odwołaćsiędoteoriiestetykiniemieckiegouczonegoHansaRobertaJaussa
(192111997),wypracowanejnagruncieliteratury.
Jaussprzypomniał,żendokażdegoaktualnegodoświadczenia,więctakże
dodoświadczenialiterackiego[amydodajmy:idoświadczeniamuzycznego1
B.M.],kiedytoporazpierwszyzaznajamiamysięznieznanymdotąddziełem,
należypewnawiedzawstępna,którajestmomentemsamegodoświadczenia
inaktórejgruncienowość,właśnieprzyjmowanadoświadomości,dajesię
32OpiskoncertuwedługFelixaAdlerawnBohemia”.Podajęza:H.H.Stucken-
schmidt:ArnoldSchoenberg...,s.209.
33J.A.Smith:SchoenbergandHisCircle.NewYork1London1986,s.70.
34Ibidem.