Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1020Rozwójpsychicznydzieciwujęciuparadygmatuspołeczno-interakcyjnego
17
domem,szkołąigrupąrówieśniczą.Egzosystemtojednolubwięcejsied-
lisk,wktórychrozwijającasięjednostkanieuczestniczy,aktóremimoto
wpływająnajejrozwój.Naprzykładdoświadczeniarodzicawpracymogą
przenieśćsięnadomrodzinnyiwpłynąćnadziecko.Makrosystemdotyczy
takichstrukturdanegospołeczeństwa,jak:gospodarka,polityka,styleży-
cia,systemyprzekonań,możliwościkariery.Wszystkieteelementydeter-
minująto,codziejesięnaniższychpoziomach.Chronosystemreprezentuje
czasowywymiarrozwoju,któryzawszeosadzonyjestwokreślonymkon-
tekściehistorycznym-naprzykładwokresietransformacjiustrojowej,kry-
zysugospodarczego,gwałtownegopostęputechnicznego.Rozwijającasię
jednostkatkwiwsystemieekologicznymtworzonymprzezwymienione
subsystemyiwchodziznimiwróżnorodneinterakcjepoprzezswąaktyw-
ność.
WkoncepcjiBronfenbrenneraśrodowiskojestrozumianejako
[ł]każdezdarzenieistniejącepozaorganizmem,któremożemiećwpływnarozwój
organizmuinaktóreorganizmtakżemożemiećwpływ(Bronfenbrenner,Crouter
1983,za:Brzezińska2000,s.190)3.
Rozwójjednostkidokonujesięwkontekściejejzwiązkówześrodowi-
skiem,natomiastsiłynapędowezmianrozwojowychtkwiąwsystemie,jaki
jednostkatworzyzeswymśrodowiskiem.Przejawamirozwojusą:podej-
mowanieprzezjednostkęnowychrólizajmowanienowychpozycji,posze-
rzaniesięiróżnicowanieśrodowiskajednostki,doskonaleniesięzwiązków
jednostkiześrodowiskiemorazpodejmowanieprzezjednostkęnowych
działańukierunkowanychnaśrodowisko(Bronfenbrenner1992).Podejście
ekologiczneniemanicwspólnegoznaiwnymprzekonaniem,żerozwój
psychikijestfunkcjąoddziaływańśrodowiska.Jesttostanowiskorelacyjne
ikonstruktywistyczne.
Zakładaonobowiemsystemowycharakterbadanychzjawisk,podstawowąrolę
wrozwojuprzypisujerelacjiwukładziejednostka-środowisko,azarazemtwier-
dzi,żerozwójmacharaktertwórczychprzekształceńdokonującychsięwsystemie
osoba-środowiskoiwtympodsystemie,jakimjestpsychika(zachowanie)czło-
wieka(Przetacznik-Gierowska,Tyszkowa1996,s.96).
Odmienna,choćzgodnazzałożeniamiomawianegoparadygmatu,jest
propozycjaArnoldaSameroffa,autoratakzwanegotransakcyjnegomodelu
---
---
---
---
---
-
3AnnaBrzezińskarozróżnia„środowiskorozwoju”i„kontekstrozwoju”.Zdaniemau-
torkiludzieżyjąwpodobnychśrodowiskachzewnętrznychidoświadczająpodobnychnacis-
ków„środowisk”wewnętrznych,czyliswychorganizmów.Mimotokontekstrozwojujest
dlakażdegoczłowiekainny.Owainnośćwynikazinterakcjiwpływówotoczeniajednostki
ijejśrodowiskawewnętrznegowdanymokresieoraztego,jaktainterakcjajestodczuwana
iinterpretowanaprzezjednostkę(Brzezińska2000,s.190).
