Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Mapyigranice
matryc,wktórychpozytywnienacechowanyjestjeden(najczęściejpierwszy)
człon.Wiązałosięztymnadkruszeniewzorotwórczejpozycjizhierarchizo-
wanychmodeliklasyfikacyjnych,które–wmyśllogikiArystotelesowskiej–
spychałynamargines,araczejwykluczaływszystko,co,niespełniającściśle
określonychkryteriów,mogłozakłócićustalonyzgóryporządek.Iwłaśnieto,
codotądsytuowanepoza(standardemnaukowości,literackości,systemowości,
obyczajowościitp.),zaczęłoprzykuwaćuwagętwórcówibadaczy.Niechrepre-
zentantemtychdążeńnagrunciefilozofiibędzieDerridiańskiehasło:fldecen-
tracjistruktury”(Derrida1992:155),awobrębielingwistykiwprowadzonado
językateoretyczno-metodologicznegoprzezsemantykękognitywnąradialna
strukturakategoriiprototypowej,którasytuujenależącedoniejelementyna
liniicentrum–peryferie,niewyłączajączobszarukategoriielementówpogra-
nicznych(Kleiber2003;Libura2000).Terminytewykorzystamwpróbiezob-
razowaniaprocesówzachodzącychwwybranychwycinkachnaszejkulturowej
rzeczywistości.Zjawiska,którymprzypisujesiępozycjęcentralnąbądźpery-
feryjną,naznaczonesązawszewjakimśstopniuperspektywicznościąpunktu
widzenia,stądróżnicewprofilachtychpojęćkreowanychprzezróżnedyskursy
dzisiejszejkultury.Posłużmysięchoćbyprzykłademichkonceptualizacji,które
zostaływypracowanewramachsemantykiprototypowej.Centralnejestto,co
intersubiektywnieuznanezatypowe,najczęściejkojarzone,oddziałującena
pozostałeelementy,wykazującepotencjałstabilizacjiznaczenia,zaśperyfe-
ryjneto,comniejwyraźne,niestałe,hybrydyczne,przejawiającetendencjedo
kategorialnejtransgresywności,dobyciapomiędzy.Torozumienie,pozbawione
wjęzykuteoretycznymlingwistykijawnegonacechowaniaaksjologicznego
(ocenywartościującemogąpojawićsiędopierowokreślonychkontekstach
dziękiujawnianymwprocesieinterpretacjikonotacjom;dodajmy,waloryzacja
możebyćpozytywnabądźnegatywna),odbiegaodznaczenianotowanego
wsłownikach,różnicedotyczązarównozakresuużycia,jakitreści1.Wkomu-
1Por.definicje:centrum-1.środkowaczęśćczegoś;2.miejsce,wktórymcośsię
koncentruje;3.stronnictwalubpartiepolitycznepośredniemiędzylewicąaprawicą.
(htps://sjp.pwn.pl/słowniki/centrum.html[dostęp:17.10.2016]);peryferie–1.terenymiej-
skiepołożonedalekoodcentrum;krańcemiasta,suburbium;2.zewnętrzna,oddalona
odcentrumczęśćczegoś;obrzeże,kraniec;3.przenośnie:cośmałoważnego,drugopla-
nowego;błahostka;4.winformatyce:urządzenianiewchodzącewskładjednostkicen-
tralnejkomputera,bezpośrednioprzezniąsterowane,np.skaner,drukarka;urządzenia
peryferyjne,peryferiale.(htp://sjp.pl/peryferie[dostęp:17.10.2016]);margines–1.odstęp
międzypolemtekstuabrzegiemarkuszapapieru;2.cośdrugorzędnego,mniejważnego;
3.zapas,zakładkananieprzewidzianeokoliczności;4.marginesspołeczny–ogółosób
wykluczonychzżyciaspołecznego.(htps://sjp.pl/margines[dostęp:17.10.2016]);prowincja
–1.częśćkrajuoddalonaodstolicyiwiększychmiast;2.lekceważąco:obszaryopóźnio-
newrozwojucywilizacyjnymikulturalnym,mieszkańcytakichobszarów;3.jednostka
administracyjnawwielupaństwach;częśćskładowafederacji;4.obszarkilkudiecezji
