Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przejrzećnaoczy-widziećczywiedzieć?
25
věděti.Psł.*věděti,*věděl*věmь(<*vědmь<*od-mi)Cwiedzieć’
,czasownikate-
matyczny,spokrewnionyzestpr.waistCwiedzieć’
,goc.waitCwiem’(dziśniem.
ichweiß),łac.vidiCwidziałem’
,gr.oídaCwiem’
,stind.vedaCts.
’
.Punktwyjścia
stanowiławyjątkowawsłow.forma1.osobyl.pj.*věděCwiem’),kontynuująca
pie.formę1.osobyl.pj.perfectummedium*odaCwidziałem’(zob.widzieć)
(Mańczak,2017).
NastąpiłotuzatemposzerzenieznaczeniaCwidziałem,zobaczyłemcoś,kogoś’
doznaczeniaCwiemoczymś,okimś’
.
Wartozauważyć,żerdzeńindoeuropejskizachowałsięwewszystkichjęzykach
słowiańskich:(rus.)видеть,(ukr.)видiти,(błg.)видя,виждам,(serb.)видjети,
(chorw.)vidjeti,(sln.)videti,(cz.)vidět,(slc.)videt),(pol.)widzieć.Zachowanyjest
więcetymologiczniezwiązekwidzeniazwiedzą.
Związektenujawniasięrównieżwderywacji:np.wyrazpochodnyвидецI
(<вид(ѣти)+-ецI)obokвѣдецьjestcerkiewnosłowiańskimsemantycznym
istrukturalnymodpowiednikiemgreckiegowyrazupochodnegosłowotwórczo
γνώστηCCznawca’(<γνὦσ(LC)Cwiedza’)+-τηC)(Христов,2019).Rzeczownik
odczasownikowyвидѣнїе(<вид(ѣти)wtekstachśredniowiecznych,np.wtek-
stachJanaEgzarchy(IXlXw.,presławskaszkołapiśmiennicza),maznaczenie
gnoseologiczne(aniesensoryczne):1.Cpoznawanierozumem’
,2.wiedzasakralna
(Тотомановаидр.,2019).Przykłademmożesłużyćtakżekontaminacjadwóch
rdzeniвид-(widz-)iвѣд-(wiedz-)wwyrazachoznaczającychCświadek’2iCświa-
dectwo’
,tzn.odnoszącychsiędopojęciaPRAWDY
,wjęzykubułgarskimirosyj-
skim.Por.błg.свидетелiros.свидетельCświadek’orazbłg.свидетелствоiros.
свидетельствоCświadectwo’(<scsвидѣтель,свидѣтельство)orazetymologię
wpolskichirosyjskichźródłachleksykograficznych,por.:
świadekcz.svědek,ukr.svidok,dop.svidka,sch.svjedok.Psł.*svědokъodcza-
sownikapsł.*sъ-věděti,atoodpsł.*věděti.Odtegoświadczyć,oświadczyć,
poświadczyć,zaświadczyć,świadectwo(Mańczak,2017).
свидетель:др.-русск.,ст.-слав.свидѣтель(Oстром.,Супр.,Клоц.);Свя-
заносведать,ст.-слав.вѣдтиCзнать’;-и-появилосьподвлияниемслова
видеть;см.ШахматовуФортунатова,KZ36,51;Соболевский,тамже.
Ср.такжепольск.świadekCсвидетель’
,чеш.svedek,слвц.svedok,сербохорв.
свjедок(Фасмер,1986).
2Wartozauważyć,żekodekskarnywspółcześniedefiniujeświadkajakokogoś,ktobyłobecny
wdanymmiejscuwczasiedanegozdarzenia.Możenimbyćosobaniewidoma,niemniejjednakpier-
wotnamotywacjawyrazuobejmujeWIDZENIEistądredundantnejestokreślenienaocznyświadek,
ruочевидныйсвидетель.
WydawnictwoNaukoweUAM–wszelkieprawazastrzeżone
