Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HENRYKKOwAlSKi
Cyceron,Katylinaiwróżby
Jednymznajbardziejcharakterystycznychzjawiskwsytuacjipolitycz-
nejRzymuwokresieschyłkurepublikibyłonasileniesięwalkwewnętrz-
nychikonfliktówspołecznych.Rywalizacjamiędzystronnictwami,ugrupo-
waniamipolitycznymi(factiones)czyposzczególnymipolitykamispowodo-
wała,żewwalceowładzęstaranosięwykorzystywaćwszelkiedostępnespo-
sobyuzyskiwaniawpływówpolitycznych
1
.Wśródwielulegalnychinielegal-
nychmetodwalkipolitycznejdoniezwykleistotnychnależałoodwołaniesię
doreligii.
Jużodnajdawniejszychczasówzwiązekreligiiipolitykibyłbardzościsły,
bezczynnikówreligijnychpaństwopraktycznieniemogłobydziałać.Wszyst-
kieczynnościpublicznemusiałybyćpoprzedzoneprzepisanymirytuałami
religijnymiiwróżbami.Ichniedopełnienielubzaniedbaniebądźteżnarusze-
nieboskichprawgroziłogniewembogówinieprzewidywalnyminastępstwa-
minietylkodlawinnego,aletakżedlacałejspołeczności,czynawetpań-
stwa
2
.
1
Por.E.Gruen:TheLastGenerationoftheRomanRepublic.Berkeley1LosAngeles1
London1974,s.6in.;J.Paterson:PoliticsintheLateRepublic.In:RomanPoliticalLife90
B.C.1A.D.69.Ed.T.P
.Wiseman.Exeter1985,s.21144;F.Millar:PopularPoliticsatRome
intheLateRomanRepublic.In:LeadersandMassesintheRomanWorld.StudiesinHonorof
Z.Yavetz.Eds.J.Malkin,Z.W.Rubinsohn.Leiden1994,s.911113;
G.
Lase
r:
Populoetscae-
naeserviendumest.DieBedeutungderstädtischenMasseinderSpätenRepublik.Trier1997;
Ch.Döbler:PolitischeAgitationundÖffentlichkeitinderspätenRepublik.Frankfurta.M.1999,
s.181in.
2
Por.m.in.:R.Develin:ReligionsandpoliticsatRomeduringthethirdcenturyB.C.nThe
JournalofReligiousHistory”1978,10,s.3119;E.Rawson:Religionandpoliticsinthelatese-
condcenturyB.C.atRome.nPhoenix”1974,28,s.1931212;A.Wardman:ReligionandState-
craftamongtheRomans.Baltimore1982,s.22in.;J.A.North:Religionandpolitics,fromRe-
publictoPrincipate.nJournalofRomanStudies”1986,76,s.2511258;C.Bergemann:Poli-
tikundReligionimspätrepublikanischenRom.Stuttgart1992,s.89in.
