Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Polskawczasachprzełomu
Ryc.2.Sejmikwkościele,rys.JanPiotrNorblin,poroku1795(MuzeumNarodowewPoznaniu).
sądownictwo
pozycja
monarchy
wtymsamymczasie,gdyościennemocarstwa,wzmacniającswojerządyabsoluty-
styczne,wkraczałynadrogęimperializmuiagresji.
Jeślirzeszeszlachtybiernieakceptowałyrozkładwładzyustawodawczej-odsejmu
dosejmików-traktujączasadęjednomyślności,Dwolnygłosfliliberumvetojako
filarywolności,jeśliuznawałyzasłuszneograniczeniewładzykrólewskiejwobawie
przedabsolutumdominium,toniepokoiłjerozkładsądownictwa.Widziano,jakmag-
naciprzeprowadzalinasejmikachwybórpowolnychsobiesędziówTrybunałuKoron-
nego,jakzbrojniezjeżdżalidoPiotrkowaczyLublina,abyterroryzowaćpodczas
procesuswychprzeciwników.Przerażeniewywołałfaktzerwaniaw1749rokuza
sprawąliberumvetotrybunałuwPiotrkowie.Żalonosięnaprzewlekłośćprocedury
sądowej,nabrakegzekucjiwyroków.Braktenzastępowanonaderczęstotzw.zajaz-
dem,czyliswoistąsamopomocąśrodowiskową.Niskibyłpoziompalestry.Związani
zwymiaremsprawiedliwościprawnicynabywaliwiedzęwdrodzepraktyki,Ddepen-
dującfluznanychpatronów;niemieliteoretycznegowykształcenia,anaichpoziom
zawodowywpływałazłapraktyka.Mocnowadliwefunkcjonowaniewymiaruspra-
wiedliwości-odsądówziemskich,grodzkichipodkomorskichpoczynając,anaTrybu-
naleKoronnymkończąc-niepociągałojednakzasobążadnychistotnychstarań
opoprawęsytuacji.Stantakibyłnapewnoskutkiem-pozaprzywiązaniemdostarego
ustroju-niskiegopoziomukulturypolitycznejiprawnejspołeczeństwaRzeczypospo-
litej,itonietylkoszlacheckiego.
Monarchapolski,obieranywdrodzeelekcjiviritim(oddawnajużsterowanej
przezpaństwaościenne)ipełniącyswąwładzędożywotnio,wzakresieustawodawstwa
byłtylkojednymztrzechDstanówsejmującychfl(król,senat,izbaposelska)ipoza
12
