Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ogólnacharakterystykastulecia
waławiększośćobszarugeograficznejEuropyorazteterytoria,którebyłykoloni-
zowaneprzezEuropejczyków,anastępniepołączonewięzamipolitycznymiieko-
nomicznymizmetropoliamieuropejskimi.Naziemiachtychdominowałjęzyk
ikulturaosadnikówprzybywającychzposzczególnychkrajóweuropejskich.Wre-
zultaciewięcwobrębiekręgucywilizacjieuropejskiejznalazłsięzarównoStaryKon-
tynent,zwyłączeniemBałkanów,którewXVIIIstuleciuwciążznajdowałysię
wgranicachimperiumottomańskiego,jakiAmerykaPołudniowa,AmerykaPół-
nocna,Australia,atakżepn.częśćAzji.Podwielomawzględamibyłtowięcobszar
bardzoniejednorodny.Cowięcej,wXVIIIstuleciupogłębiłysiępodziałypomiędzy
krajamieuropejskimi.Szczególniewidocznabyłaodmiennośćstosunkówspołecz-
no-gospodarczychmiędzyzach.iwsch.Europą,podzielonąumowniewzdłużlinii
Łaby.Zróżnicowanieto,zapoczątkowanejeszczewXVIw.,ugruntowałosięwłaśnie
wXVIIIstuleciu.HenrykSamsonowiczzkoleiwskazujenawciążutrzymującesię
podziałyreligijne,dzielące-zpewnymuproszczeniem-Europęnapółnoc,obej-
mującąkrajeprotestanckieiprawosławnąRosję,orazpołudnie,gdziedominowały
krajekatolickielubmuzułmańskie.
Niezwykleciekawieprzedstawiałsiędrugiobszar,nazwanykręgiemcywilizacji
islamu.Rozciągałsięonnatrzechkontynentach-wAzji,AfryceiEuropie.WAfry-
cekrajemuzułmańskiezajmowałypn.częśćkontynentu,wAzjiobejmowałyTurcję
iPersję,wEuropiezaśislamdominowałwkrajachznajdującychsiępodpanowa-
niemtureckim,leżącychwpd.-wsch.częścikontynentu.Womawianymstuleciu
nastąpiłozmniejszeniesiętegokręgu,cobyłorezultatemwypieraniazEuropywpły-
wówtureckichprzezAustrięiRosję.
Indiezostałyzaliczonedoosobnegokręgucywilizacyjnego,pomimoistniejących
tamwpływówislamu.Krągcywilizacjiindyjskiejskładałsięzwielupaństewektoczą-
cychmiędzysobąwalki,ajednocześniepodbijanychprzezzewnętrznychnajeźdźców.
WwynikutychprocesównaprzełomieXVIIiXVIIIw.prawiecałeIndieznalazłysię
wgranicachpaństwaWielkiegoMogoła.Jużjednakwpoł.XVIIIstuleciazmieniłasię
konfiguracjapolitycznawtymregionie.Byłotospowodowanenajazdemperskim,
atakamiafgańskimi,walkąprowadzonąprzezantymuzułmańskąfederacjęksięstw
marackich,awkońcurozpoczęciempodbojuIndiiprzezAnglików.
Następnyobszar-krągcywilizacjiAzjiPołudniowo-Wschodniej-obejmował
IndochinyiIndonezję.Znajdującesiętamkrajeodwieluwiekówpozostawałypod
wpływemcywilizacjihinduskiejichińskiej.Byłtotakżeobszartradycyjnejemigra-
cjichińskiej.NatomiastzainteresowanieEuropejczykówkoncentrowałosięnaatrak-
cyjnejgospodarczoIndonezji.Spośródkrajóweuropejskichgłównąrolęwtymre-
jonieodgrywaławówczasHolandia.
ZkoleiwkręgucywilizacjiDalekiegoWschodudominowałyChinyiJaponia,
podczasgdyKoreaodgrywałaowielemniejsząrolę.Charakterystycznącechątego
kręgucywilizacyjnegobyłdalekoposuniętyizolacjonizm.Takapolitykaspowodo-
wanabyłaobawamiozdominowaniestosunkówwewnętrznychprzezEuropejczy-
ków.JejbezpośrednimskutkiembyłoograniczenieudziałuJaponiiwważnychświa-
towychwydarzeniachwiekuOświecenia.NatomiastChinywtymczasieprowadziły
ekspansjęterytorialnąwAzji,bliskodwukrotniepowiększającswójobszar,cojed-
nakstałosięjednązprzyczynwewnętrznejsłabościtegopaństwa.
Ostatnikrągcywilizacyjnyrozciągałsięnakontynencieafrykańskim,napołu-
dnieodSahary,inazwanyzostałCzarnąAfryką.Mieszkańcytegoobszarutworzyli
niezwyklezróżnicowanąmozaikęetniczną,religijnąijęzykową.Obokorganizacji
państwowych(Mali,Togo,Abisynia),znacznaczęśćludnościżyławodwiecznych
strukturachplemiennych.ZainteresowanieEuropytączęściąAfrykinadalograni-
czałosiędohandlu,agłównymDtowaremDpozostawaliczarniniewolnicy.Jedynie
9
krągcywilizacji
europejskiej
krągcywilizacjiislamu
krągcywilizacjiindyjskiej
krągcywilizacjiAzji
Południowo-Wschodniej
krągcywilizacji
DalekiegoWschodu
krągcywilizacjiAfryki
