Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚwiatwXVIIIwieku
Przewrótumysłowydotyczyłoświatyiwszystkichgałęzinauki,alejegopodłoże
stworzylioświeceniowifilozofowie.Potrzebazdobyciapublicznegopoparciadla
nowychidei,atakżesilnawiarawmożliwośćcorazlepszegopoznaniaświata
wolnomyślicielstwo
zaowocowałypublikacjąEncyklopedii,będącejkompendiumcałejówcześniedostęp-
nejwiedzy.PrzezswójkrytycznystosunekdoDstarejDrzeczywistościOświecenie
podważyłodotychczasowąpozycjęKościoła,przyczyniającsięnietylkodopowsta-
nianowychruchówreligijnych,aledoszerzeniasiępostawdeistycznych,anawet
ateistycznych.Takasytuacjasprzyjałarozwojowitolerancjiizupełnienowemuspoj-
rzeniunarolęspołecznościżydowskiej.
masoneria
OdrzucenieautorytetuinaukiKościoła,przyjednoczesnympodkreśleniudążeń
dosamodoskonaleniasiędoprowadziłodopowstaniamasonerii.UtworzonawLon-
dyniew1717r.WielkaLożaAngliistanowiłapoczątekwolnomularstwa.Bardzoszybko
Ryci8
rozpowszechniłosięonoweFrancji,Rosjiiinnychkrajacheuropejskich.Wstępowa-
Pierwszastronarękopisu
Konstytucji3Maja-pierw-
niudomasoneriisprzyjałogłoszenieprzezniąhasełbraterstwaorazwiarywNajwyższą
szejwEuropieustawyza-
Istotę.Przyciągającodziałałytakżeotaczającemasoneriętajemniczośćimistycyzm.
sadniczejIDużywpływnajej
Wrezultacieczłonkamilóżmasońskichstawalisięwładcy,wybitniintelektualiści,
duchaipostaćmiałyidee
oświeceniowe(zezbiorówAr-
atakżeczołowiprzedstawicieleżyciaspołecznegoigospodarczego.Błyskawiczny
chiwumGłównegoAktDaw-
rozwójmasoneriiwzbudziłtakżepoważneobawy,stądteżnaprzełomielat70.i80.
nychwWarszawie)
wRosjiiAustriipodejmowanodziałaniaskierowane
przeciwkoniej.Tajnycharaktermiałotakżestowarzy-
szenieróżokrzyżowców,nawiązująceswojąideologią
doastrologiiiwróżbiarstwa.Stowarzyszenietonajmo-
cniejrozwinęłosięwPrusachiRosji.ZkoleizBawarii
wywodzisięzałożonew1776r.stowarzyszenieilumi-
natów,skupiającearystokrację,częśćduchownych
iurzędników.Ichzdecydowanieantyklerykalnapos-
tawazmusiławładzeBawariidoenergicznychdziałań
iwprowadzeniaw1785r.całkowitegozakazudziałal-
nościwszystkichtajnychorganizacji.
WiekOświeceniaprzyniósłnowetrendywsztuce.
Charakterystycznedlatejepokibyłowspółistnienie
odmiennychstylóworazoddziaływanienasztukę
różnychwpływów.Świetnyrozwójarchitektury,rzeźby
imalarstwa,atakżemuzykiiteatrugwarantował
mecenatartystyczny.Wciążogromnąrolęodgrywał
tuKościół,alenajwiększymiindywidualnymimece-
nasamisztukibylimonarchowie.Zkolei,naśladując
swoichwładców,rolęhojnychpatronówodgrywali
przedstawicielearystokracji,atakżeinniwpływowi
ludzie.Przykładowo,słynnametresaLudwikaXVMa-
dameJeanne-AntoinettedePompadourbyłaznanym
ówcześniemecenasemsztuki.
ZapoczątkowanaprzezEuropejczykównaprzeło-
mieXViXVIw.ekspansjaprowadzonanainnychkon-
tynentachbyłanadalkontynuowanawXVIIIstule-
ciu.Opróczekspansjipolitycznej,prowadzącejdoko-
lonizowaniacorazwiększychobszarów,przybierała
onacharakterwymianytowarowejorazdziałalności
misyjnej.Wrezultacieosiągnięciacywilizacjieuropej-
skiejprzenosiłysiędalekopozaStaryKontynent.
NawetizolującasięodEuropejczykówichrześcijań-
22
