Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Oproblemachwspółczesnejkomparatystyki...
13
wijanaprzezbadaczywłoskichzkręguArmandaGnisciego,FrankiSinopoli
iNoryMoll,teoriawspólnotinterliterackich(comunitàinterletterarie),zbu-
dowanychzliteraturkomunikującychsięzsobązewzględunaprzynależność
terytorialnąipodobieństwatypologiczne.Specyficznymprzykłademtakiej
wspólnotysąliteraturykrajówbasenuMorzaŚródziemnego.Toterytorium,
naktórymobecnesątrzywielkiereligiemonoteistyczneinaktórymprzez
tysiącleciatoczysięprocesnieprzerwanegonakładaniasięiprzenikaniacy-
wilizacji,naturalniesprzyjadialogowimiędzykulturowemu.Jesttraktowane
jakowzórheterogenicznejcomunitàinterletteraria,któraoddziałujetakżena
kulturyotaczające.RównieżzewzględunaswojąniejednorodnośćMediter-
raneumumożliwiawiaręwpowstanieiwmiaręharmonijnefunkcjonowa-
nieprzyszłej,„ostatecznej”wspólnotyliterackiejozasięguglobalnym,której
stworzeniesugerująkomparatyści.
A.Borowski:Pojęciatakiejwspólnotynietrzebastwarzać,wystarczyprzy-
pomniećsobielarepubliquedeslettres,atopojęcierozwijaszesnastowieczny
paradygmat.
AndrzejHejmej:Wróćmyjeszczedowyjściowegotematu.Zdajęsobiespra-
wę,żetomNiewspółmiernośćsytuujesiętrochęobokpolskiejrzeczywistości,
aletakiejestzadanieantologii,skoroto„ogród”,„lasrzeczy”,silvarerum.
Antologiinieczytasięwcałości–czytasięwybraneteksty.Musimywtych
okolicznościachprecyzyjniepytaćosensdzisiejszejkomparatystyki.Jestem
bardzosceptyczny,odrazumówię,jeżelichodziodyscyplinękomparatystyki,
wyważanieprogramów.Wksiążceznalazłysięprzekładydwóchprogramów
amerykańskich,amianowicieCharlesaBernheimeraiHaunaSaussy’ego,ale
dwawcześniejsze,Greene’aiLevina,sądonichwcharakterzebardzopodob-
ne.Fakttenwgruncierzeczyotwieramiejscedodyskusji.Jeżelisformułuje-
mylistęzagadnień,którymizajmująsiępolscykomparatyści,tobędąoneusy-
tuowanetrochęobokzagadnieńamerykańskich.Niesądzęjednak,abyteksty
zamieszczonewantologii,naprzykładSpivak,byłyażtaknieprzystającedo
polskiejrzeczywistości.ProfesorSławekmówił,żepoprzezpolitykęjużtosię
zdarzyło.TekstSpivakzostałprzetłumaczonynajęzykpolskijakoKompa-
ratystykaekstremalna,ukazałsięw„RecyklinguIdei”,jednymzczasopism
społeczno-politycznych,funkcjonujeodponadrokuirezonuje.
Mamywistocierozmaitekomparatystyki,zajmujemysięróżnymi„kom-
paratystykami”.Diagnozybyłybychybazdecydowanieciekawsze,gdyby
poszukaćumocowaniadlakomparatystykiwpolskiejrzeczywistości,zasta-
nowićsię,wjakisposóbuprawiamykomparatystykę,wjakisposóbmyślimy
okomparatystyce–niewsensieprogramowym,awsensienaszegodziałania.
Oczywiście,komparatystykajestpolityką.Topierwszarzecz,októrejtrzeba
bypowiedzieć,jeżelisięgniemydoPhilarète’aChasles’a,GoethegoczyHu-
gonaMeltzla.ZinicjatywyMeltzlawlatachsiedemdziesiątychXIXwieku
powstajepierwszeczasopismokomparatystyczne,wktórympodkreślasię,
