Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ModernizowanieWyspiańskiego
13
byuwolnićWyspiańskiegoodścisłychzwiązkówzMłodąPolskąneoroman-
tycznąiprzenieśćwobrębtegopolawyobrażeńiwartości,którekojarzymy
znowoczesnością,czylipodzisiejszemurozumianymmodernizmem?
MariaPrussak:Myślę,żejeszczetrzebaobronićjegoteatrprzedarchaizu-
jącymimłodopolskimiwyobrażeniami.GdyLeonSchillermówiłoWyspiań-
skimjakootwórcyteatru,twierdził,żeto,cojestwpisanewjegodramaty
jakoichkształtsceniczny,tojestjakaśnowoczesnawielkawizja,którejteatr
krakowskiniebyłwstanieudźwignąć.Żewobectegotrzebatęprawdziwąwi-
zjęzrekonstruować.Myślę,żebyłotrochęinaczej.Żekształtscenograficzny
przedstawieńWyspiańskiegowtamtymczasiebyłtym,coonsobiezaplano-
wał,wyobraziłistworzył.Niesądzę,byto,cosiędziałowteatrze,byłoro-
bionewbrewjegoscenograficznejkoncepcjiposzczególnychdramatów,które
wystawił.Natomiastjestcośinnego.Sątamobrazy,którewrazzezmieniającą
sięestetykąteatralnąodczytujesięnaróżnesposoby,aniewsposóbrekon-
struujący.Itojesttasiłainspiracji,któratkwiwtychdramatachiktóranie
stanowiinspiracjinawiązującejdokształtuplastycznegoprzedstawieńzepoki
Wyspiańskiego,aleprowokujemyślenieKantoraczyGrzegorzewskiegoozu-
pełnieinaczejukształtowanej,innejprzestrzeniscenicznejicałkowicieinnej
scenografii.
EwaMiodońska:Skoromowaoprzestrzeni,tochętniebymtuwtrąci-
ładwasłowa.MyślęoSędziachioprzestrzeni,wktórejtendramatzostał
umieszczony,atakżeotradycjipostrzeganiatejprzestrzenijakoukształto-
wanejwprawienaturalistycznymmodeluscenograficznym,tradycjiprzeła-
manejnaprzykładprzezSkwarczyńską,wskazującąnasymboliczneznacze-
niawycinkówtejprzestrzeni.OtóżKrasińskiwswojejkorespondencji,kiedy
chciałmówićodegradacjiczłowieczeństwaispołeczeństwawPolsce,mówił
oobraziekarczmy,którazastępujewPolscewszystko.Wyrugowujeprze-
strzenieswoiste,przestrzenieróżno-znaczeniowe,różno-funkcjonalneitd.To
sięzresztąwiązałozkwalifikacją,zocenąspołeczeństwa,ztymmezzo,które
jestzawieszeniemiabsolutnymbrakiemzdecydowanegowyboru,postawy,
zamiaru,decyzjiiczynu.WyspiańskizbudowałwSędziachkarczmęwtaki
sposób,bydlawidzaówczesnegobyłowpełniczytelne,żetakarczmastano-
wiłakiedyśdomrodzinnyiżejesttoprofanacjaprzestrzenibędącejdomem
rodzinnym.Itenmotywprofanacjiodpoczątkutwórczościsięuniegoprze-
wija.WzupełnieinnymwymiarzewystępujewLegionieiwinnychtekstach
dramatycznych.Tendomsprofanowanyprzezformękarczmy.Towszystko,
cosięwiążezmodelemżycia,któryjestkarczmą,żesiętakwyrażę.Jestza-
korzenionyrówniedobrzewprawdziwości,realności,konkrecieżyciowym,
jakwłaśniewpewnejtradycjimyśleniaoopozycyjnychwartościach.Iwcale
alkierzniejestmiejscemświętymaniwyłączniesakralnym,bowalkierzu
znajdujesięskrzyneczkazeschowanymipieniędzmi,bowalkierzuukrywa
sięniewygodnegoświadka,bowalkierzusięzamykadziewczyny,któremogą
