Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nacjonalistyczneinspiracje
27
atstatehumiliation)57.Zauważa,żekorespondujeonaztypologiązaproponowaną
przezLiahGreenfeldczyHansaKohna,rozróżniającąekskluzywnynacjonalizmet-
nicznyiinkluzywny,państwowynacjonalizmobywatelski58.Wsposóboczywisty
podwzględemtechnicznym-twierdziReid-tadruga,obywatelskawersjanacjona-
lizmu,obejmującawszelkiegrupyetniczne,kulturoweijęzykowepluralnychspołe-
czeństwazjatyckich,stanowitamjedynąskutecznąstrategiębudowaniawzględnie
sprawniefunkcjonującychpaństwnarodowych.Równocześniejednakzwracauwa-
gę,żenajwyższypoziommobilizacjinarodowejwpaństwachAzjiWschodniejuda-
wałosięuzyskaćpoprzezodwoływaniesiędoargumentównacjonalizmuetnicznego,
częstowzróżnicowanychspołeczeństwachregionutrafiającychjedyniedojednej
dominującejetni.
Należyjednakrównieżpamiętać,żewielkaróżnorodnośćprzypadkównacjona-
lizmówwAzjiWschodniejiPołudniowo-Wschodniejdostarczaprzykładówniemal
każdegotypuzjawiska,któremożnaodnaleźćtakżewświecieZachodu.Między
innymiwtymduchustarałsięinterpretowaćazjatyckąrzeczywistośćnarodowąBe-
nedictAnderson59,wykorzystującwschodniedoświadczeniadoilustrowaniaogól-
niejszychibardziejuniwersalnychprocesów.Wwieluwypadkachobydwaświaty
pozostawałyjednaktakdalecenieprzystającedosiebie,żeniemalniepoddającesię
jakimkolwiekporównaniom.Tworzenienarodówprzezspołecznościimigrantówna
półkulizachodniejnieznajdowałooczywiścieswychodpowiednikówwAzji.Na-
weteuropejskisystemrywalizującychzsobąpaństwnarodowych,ukształtowany
wXVIIiXVIIIwieku,pozostawiałniewieleprzestrzenidoporównańzAzją.Tak
więcoilezachodniekategorienarodu,nacjonalizmuczypaństwanarodowego,wy-
generowanezeuropejskichprzykładów,mogąbyćpomocnedoanalizyichazjaty-
ckichodpowiedników,niejestwcalerzeczącelowąprosteprzenoszeniezachodniego
aparatupojęciowegoizachodnichmodelidowschodniejrzeczywistości.Niemniej
niezwalniatobadaczazpróbyichadaptacji,bywyjaśnićprocesynarodowewAzji.
Niewątpliwie,jakjużwspomniałem,wwieluwypadkachtakżenagruncieAzji
WschodniejiPołudniowo-Wschodniejpomocneokazująsiękategoriezkręgumy-
ślietnonacjonalistycznej.Jejgłównepojęcie-etni-Smithstarasięzdefiniować
jakowspólnotowepoczuciepodobieństwaznajdująceoparciewsferzesymboliczneji
wspólnejnazwy,mitologii,historiiitradycji,kulturzeobejmującejjęzykireligię,
związkówzterytoriumrozumianymjakouświęconaprzestrzeńiwytwarzającym
silnepoczuciesolidarności60.WAzjietnierzadkosąodnoszonedoeuropejskiego
pojęcianarodu,aczęściejdonacechowanegoemocjonalnie(anaZachodziedodat-
kowoniepoprawnegopolitycznie)pojęcianrasy”.Częstowprowadzonymdyskursie
57AnthonyReid,ImperialAlchemy:NationalismandPoliticalIdentity,CambridgeUniversity
Press,Cambridge2010,ss.12-13.
58PiotrMajewski,NawschódodEdenu,nSprawyNarodowościowe”,30/2007,ss.165-180.
59BenedictAnderson,ImaginedCommunities…;tenże,Introduction,[wi]GeorgeMcTurnanKahin,
NationalismandRevolutioninIndonesia,Ithaca2003,SoutheastAsiaProgram,CornellUniversity;An-
dersonBenedict,TheSpectreofComparisons,Verso,London2002;zob.teżiJarosławKilias,Wspólnota
abstrakcyjna.Zaryssocjologiinarodu,WydawnictwoIFiSPAN,Warszawa2004,ss.89-95.
60AnthonyD.Smith,TheEthnicOriginsofNations,BasilBlackwell,Oxford1986,ss.22-31.
