Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nacjonalistyczneinspiracje
29
WAzjiPołudniowejiPołudniowo-Wschodniejwładzamonarchówmiałanaogół
charakterbardziejduchowyicharyzmatycznyniżdoczesnyibiurokratyczny,dlatego
miejscowiwładcyczęstoposługiwalisięreligiąwbudowaniuiluzjiwspólnejtoż-
samościpoddanych.Tajscywładcyczysułtanimalajscyprzywiązywaliszczególną
uwagędowznoszeniaświątyńipatronowaniaróżnorodnymświętymprzybytkom,
którezczasemstawałysięsymbolamipaństwa.Religiamogłabyćużywanajako
niezmiernieważnyinstrumentlegitymizacjiwładzy.Islamodgrywałtęrolęwcza-
sachnimperiówprochustrzelniczego”,jednoczącwXVIIwiekugłównympodda-
nychwokółsułtanówAcehu,Bantenu,MakassaruiMataramu63.Buddyzmtherava-
daokazałsięużytecznywdłuższymhoryzoncieczasowymwbudowaniuwspólnej
tożsamościpoddanychwładcówtajskich,laotańskich,khmerskichibirmańskich.
Miejscoweduchowieństwobuddyjskie-sangha-odstulecistanowiłogłównąin-
stytucjękonstruującącośnakształtwspólnejrytualno-społecznejmentalności.Rów-
nocześniebuddyzmtheravadazeswejnaturywytwarzałnieskończonąróżnorodność
rozmaitychlokalnych,wiejskichform.Władcyszybkosięprzekonali,żejedynie
objęciecentralnympatronatemwszystkichklasztorówbuddyjskichijegogruntow-
nareformamożezniegouczynićskutecznyinstrumentintegracjipoddanychwokół
monarchii.WwiększościkrajówbuddyjskiejAzjiPołudniowo-Wschodniejjakouni-
wersalnywzorzecujednolicaniarytuałówreligijnychprzyjętopraktykowanąnaSri
Lanceszkołęmahavihara,sangkhęzaśusilniepodporządkowywanokontrolowanym
przezdwórpatriarchom64.
Możnazatemdowodzić,żeelementypaństwowegonacjonalizmuwystępowały
jużwniektórychprzednowoczesnychpaństwachazjatyckich.Jednakżenacjonalizm
ównaszersząskalępojawiłsięwpaństwachregionudopierowlatach20.,abyosiąg-
nąćapogeumnaprzełomielat50.i60.Wwynikumasowejedukacji,państwowych
rytuałówirewolucyjnejretorycezdołanoostateczniezmienićcharaktertradycyjnych
azjatyckichimperiówinadaćimcechypaństwnarodowych.WXX-wiecznejAzji
praktykapaństwowegonacjonalizmustałasięnatyledominująca,żeczęśćbadaczy
zaczęłowidziećwnimwprost,zupełnieniesłusznie,jedynymodeltłumaczącypo-
wstawanienarodówibudowępaństwnarodowych.Wistociewszystkieazjatyckie
nacjonalizmypozostawałyzasadniczoodmiennewswejnaturzeodjakiegokolwiek
europejskiegowzorca,łączącwsobienadalwróżnychproporcjachnacjonalizmpań-
stwowyietniczny.Dotyczyłotozresztązarównopaństwzprzeszłościąkolonialną,
takichjakIndonezja,MalezjaczyWietnam,jakikrajów,którenigdyniedoświad-
czyłybezpośrednioobcejdominacji,takichjakJaponia,TajlandiaczyChiny.
Wspomnianemuantyimperialistycznemunacjonalizmowimożnazpewnością
przypisywaćgłównąrolęwprocesieprzekształcaniaazjatyckichimperiówwno-
63ThomasWidlok,TadesseWoldeGossa,PropertyandEquality,BerghahnBooks,NewYork2005,
ss.236-237;Mattulada,MenyusurijejakkehadiranMakassardalamsejarah,1510-1700,Hasanuddin
UniversityPress,UjungPandang1991,s.47.
64SomboonSuksamran,PoliticalPatronageandControlovertheSangha,InstituteofSoutheast
AsianStudies,Singapore1981,s.30;IlanaFriedrich-Silber,Virtuosity,Charisma,andSocialOrder:
AComparativeSociologicalStudyofMonasticisminTheravadaBuddhismandMedievalCatholicism,
CambridgeUniversityPress,Cambridge2005,ss.83-85.
