Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Wielokulturowość,separatyzmibudowapaństwanarodowegowTajlandii
nacjonalistycznymnarodyustępująponadnarodowymwspólnotomrasowym,etnicz-
nymlubzwiązkomcywilizacyjnym.Wwielujęzykachazjatyckichpojęciatezresztą
pokrywająsięimieszajązsobą.Odkiedychińskieokreślenienarodu-minzu,jego
koreańskiodpowiednikmin-jok,tajskiesłowochatczymalajskiebangsazostały
wprowadzonedojęzykówazjatyckichnaprzełomieXIXiXXwiekujakowyraz
dążeniakupaństwunarodowemuutożsamianemuznowoczesnością,dodziśsąone
zpowodzeniembardzorozmaicietłumaczone.Wszystkiekonotująpoczucielojalno-
ściioddania.Wszystkieoznaczajązarównonaród,jakirasę.Oilejednakwzachod-
niejprzestrzenisymbolicznejobydwapojęciaoddaliłysięodsiebieznacznie,otyle
dlawspółczesnychMalajów,TajówczyKhmerówoznaczająniemaltosamo.
Jakjużzwróciłemuwagę,narodykrajówAzjiWschodniejwdużejmierzeza-
wdzięczająswójbytrozmaitymformompaństwowegonacjonalizmu.Królewskie
dynastie,którezdominowałyhistoriępaństwpoprzedzającąepokęnowoczesności,
zarównowEuropie,jakiwAzjimiałyniewielewspólnegoznacjonalizmem.Ich
rządysprawowanewimięboskiegoprawaniemusiałysięodwoływaćdowolipod-
danychinieczyniłytego.Cowięcej,winteresiesamychrządzącychspołeczeństwo
niepowinnobyćnadmierniezintegrowane,aboskimonarchaostatecznieuzurpował
sobieprawosymbolicznegomonopolugwarantującegojednośćpoddanych.Pań-
stwowynacjonalizmstałsięnieodłącznącechądopieropooświeceniowychsyste-
mówwładzynaZachodzie,abynastępniezostaćprzejętyprzezXX-wiecznychpoli-
tykówazjatyckich,którymprzyszłorządzićwimięludu.Budowiejednolitejtkanki
społecznejsłużyłyróżnorodnemechanizmynacjonalistyczne.Nowoczesnereżimy
budowałynarody,tworzącscentralizowanysystemnauczania,upowszechniającjed-
nąnarodowąkulturęijęzykzapomocąscentralizowanychmedióworazprzekonując
obywateli,żewartowalczyćiginąćzanarodowąsprawę.
ZarównojednakwEuropie,jakiwAzjiwystępująznaczniestarszeprzykłady
utożsamianiasiępoddanychzwładcą,dynastiąlubterytorium,noszącznamiona
państwowegonacjonalizmu.WprzednowoczesnychChinachzbiorowatożsamość
wyrażałasięprzezodniesieniedorządzącejdynastii,którejpoddaniuważalisięza
ludHan,TangczyQing.Wscentralizowanympaństwiechińskimurzędnicypowoły-
waninapodstawieegzaminówzeznajomościklasycznychtekstówprzyczynialisię
dowytworzenianiespotykanejjednościspołecznejizuniformizowaniakulturywy-
sokiej61.ChoćsystemegzaminówpaństwowychwWietnamieczyKoreiopierałsię
wznacznymstopniunatekstachchińskichklasyków,włożonowielewysiłkuwto,
abywydobyćipodkreślićodmiennośćswychkrajówodwielkiegosąsiada.Wświą-
tyniKonfucjuszawHanoiprzeprowadzanoegzaminyurzędnicze,odwołującsiędo
znajomościhistoriipanowaniacesarzy,którymudałosięzpowodzeniemstawićopór
chińskiejekspansji.Bohaterscywładcyzprzeszłościstawalisiętymsamymucieleś-
nieniemnwietnamskości”62.
61SuishengZhao,ANation-statebyConstruction:DynamicsofModernChineseNationalism,Stan-
fordUniversityPress,Stanford2004,ss.37-79.
62AlexanderWoodside,CommunityandRevolutioninModernVietnam,HoughtonMifflin,Boston
1976,s.16.
