Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nacjonalistyczneinspiracje
35
zacjiwładzyopartejnakosmologicznychmodelachhinduistycznychczyrodzimych
ponadnaturalnychrytuałach84.Inneniżupółnocnychsąsiadówbyłyteżmechanizmy
zapewniającespołecznąspójność.Geertzwidziałjewteatralnymrytualepaństwo-
wym,JaneDrakardwspuściźnieliterackiej,LucNagtegaalzaśwkonkurujących
zsobąsieciachpokrewieństwaipatronażu85.Niezależnieodwszystkiegopaństwo
wAzjiPołudniowo-Wschodniej,jaktwierdziTonyDay,nnawetwswychnajbardziej
autorytarnychitotalitarnychformach[...]bliższebyłoanarchiiniżweberowskiej
biurokracji”86.
Większośćkoncepcjipaństwowości-itychhistorycznych,itychwspółczesnych
-trafiładoregionuzzewnątrz.Hinduskie,kosmologicznemodelewładzypolitycz-
nej,upowszechnionezasprawąksięstwMonówiKhmerów,stopniowoustępowały
miejscanowszymkoncepcjom.ZChinzapośrednictwemWietnamuztrudemprze-
dzierałysięwizjescentralizowanegoihierarchicznegopaństwa.Ideetezyskałyjed-
nakdodatkowewsparciewrazzekspansjąwregioniemocarstweuropejskich.Nowy,
zachodniporządekpolityczno-administracyjnypojawiłsięwśladzahiszpańskąkolo-
nizacjąFilipin(XVIw.)iholenderskąJawy(XVIIw.).Zaledwietrzystuleciapóźniej,
naprzełomieXIXiXXwieku,europejskiemodelepolitycznestanowiłyjużstandard
wregionie,wktórymlokalne,wykształconeelitydostrzegałyjedenzsymbolinowo-
czesności.Mimotomodelscentralizowanego,silnegopaństwapojawiłsiętutajdość
późno,arzeczywistośćpolitycznadodziśjestodniegoniezmiernieodległa.
AntykolonialnynacjonalizmstanowiłwięcośkształtowaniasięnarodówwAzji
Południowo-Wschodniejzewzględunaewidentnąsłabośćzarównoinstytucjipoli-
tycznychinacjonalizmupaństwowego,jakizłożonąsytuacjęetniczno-kulturową
wregionie.WładcywBirmie,SyjamieczyKambodżystaralisięwprawdziekon-
struowaćpewneformywspólnotowościwśródpoddanych,najczęściejodwołując
siędosymbolikireligijnej,kulturadworskautrzymywałajednakprzezstuleciaswój
elitarnycharakter,akontaktygruprządzącychzpoddanymibyłynajczęściejbardzo
ograniczone.Budowanarodufilipińskiegoopierałasięnastrukturachodziedziczo-
nychpotrzechstuleciachhiszpańskiejdominacji.Jedenzprekursorówfilipińskiej
myślinarodowej,JoseRizal,odwoływałsięwszakwswychpisanychpohiszpańsku
pracachdowytworzonejprzezmetropolięwspólnej,filipińskiejprzestrzenireligij-
nejipolitycznej.Lokalneetnosymbolicznenacjonalizmykształtującesięwokółpo-
szczególnychgrupjęzykowych,takichjaktagalog,cebuanoczyilocano,nigdynie
zdołałystaćsiępoważnymikonkurentamidlagłównegopostkolonialnegonurtu.
Indonezyjskinacjonalizmpoczątkowowspółistniałzembrionalnymi,etnicznymi
nacjonalizmamiJawajczyków,Minangkabau,BatakówczyMinahasan,jednaksłabe
strukturalnieiinstytucjonalnielokalneruchyantykolonialneniemiałyżadnychszans
naodniesieniesukcesu.Dlategoteżwlatach20.XXwiekuichprzywódcypostawili
84TonyDay,FluidIron:StateFormationinSoutheastAsia,UniversityofHawaiiPress,Honolulu
2002,s.288.
85JaneDrakard,AKingdomofWords:LanguageandPowerinSumatra,OxfordUniversityPress,
Oxford1999,ss.32-46;LucNagtegaal,RidingtheDutchTiger:TheDutchEastIndiesCompanyand
theNortheastCoastofJava,1680-1743,KITLVPress,Leiden1996,ss.65-73.
86TonyDay,FluidIron...,s.282.
