Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PrawdziwienaukowąteorięwiktymologicznąstworzyłdopieroDarwin(takąsa-
mąteorięewolucjiidoborunaturalnegoopracowałniezależniewtymsamymczasie
równieżWallace),dlaktóregoofiarybyłysiłąnapędowąświata,surowcemrozwoju,
gwarantemgatunkowegopostępu.
DarwinzastosowałdemografięMalthusawbadaniachnadświatemzwierząt.Pół
wiekupóźniejznaleźlisięnaukowcy,którzyprawazwierzęcechcieliprzenieśćdokró-
lestwaczłowieczego.Wyróżnilifaworyzowanąprzeznaturęrasędrapieżcówiskaza-
nąprzezlosnacierpienierasęofiar.Każdynacjonalizm,rasizmifaszyzmmiałswą
ideologicznąwiktymologię,aspirującądomianaautentycznejnauki.
MalthusiDarwindowiedliswymspojrzeniemnaświat,iżczłowiekmaszczególną
predylekcjędoprzyglądaniasięwalcenaśmierćiżycie(namiastkąsądzisiajfascyna-
cjewalkamisportowymi).Tojednostronnespojrzenienawzajemnestosunkimiędzy
żywymiorganizmamiciążynabadaniachprzyrodniczychdodziś.
Niemniejbiologowiedostrzegliiopisaliwieleinnych,pozaantagonistyczny-
mi(wiktymologicznymi),formwzajemnegooddziaływaniawprzyrodzieożywio-
nej.Podważonezostałotwierdzenie,iżsłabsizawszemusząpadaćofiarąsilniejszych.
Dowiedziono,żewalkęobytmożnaprowadzićnietylkoprzezwyniszczanie,aleiprzez
kooperację.Relacjadrapieżca-ofiarastałasiętylkojednymzwielumożliwychukła-
dówmiędzyorganizmami.
Tenwiktymologicznystosunekzdominowałjednakwszystkieinneistałsięgłównym
przedmiotembadańekologii.
4uWiktymologiaekologiczna
Dawniejekologięokreślanoogólniejakonaukęozwiązkachmiędzyorganizmamiaich
środowiskiem.Obecnieuważasiętookreśleniezabardzojednostronne,gdyżwza-
kresekologiiwchodząrównieżbadaniazwiązkówzachodzącychmiędzyorganizmami.
Ekologięmożnawięcokreślićogólniejakonaukęowzajemnychuzależnieniachjednych
gatunkówoddrugich,zarównozwierzęcych,jakiroślinnych,ozależnościachistnie-
jącychmiędzyosobnikamiwobrębiejednegogatunkuorazozależnościachmiędzy
organizmamiaichśrodowiskiemnieorganicznym.Naukataskładasięzatemztrzech
wielkichdziałów:ekologiiśrodowiskowej,ekologiipopulacjiibiocenologii5.
Działekologiizwanybiocenologią(niekiedyteżsynekologią)zajmujesiębada-
niembiocenoziichczęściskładowych.Wzakresbiocenologiiopróczbadańdotyczą-
cychcałychbiocenówwchodzianalizaposzczególnychzwiązkówmiędzygatunkowych,
szczególniewpływdrapieżcynaliczebnośćjegoofiar,zależnośćmiędzypasożytem
ażywicielemczydwomagatunkamikonkurującymizesobą.
5
J.Łuczak,E.Prot,Zagadnieniaekologiizwierząt,Warszawa1967,s.11,12.
54
CzęśćI:Zagadnieniawstępne
