Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wicki,żołnierzoddziałupartyzanckiego,przyznawał:floczywiściemybyliśmydziko
przekarmieniliteraturą.Taliteraturajednakwsporymstopniumiałastanowićona-
szymmoraleiotym,żebyumiećznaleźćsięwtejwojnie.Niewiem,czymłodzizna-
leźlisięwpolityce,alebezwątpieniawwiększejczęścigodnieznaleźlisięwwojnie”
42
.
3.RYTUAŁ,ŚWIĘTO,METAFIZYKAIMISTYKA,
CZYLIPUŁAPKAMĘSKOŚCIMILITARNEJ
Badaniaantropologicznedowodzą,żewwiększościdawnych,tradycyjnych
społeczeństwistotnymelementemsocjalizacjidojrzewającychchłopcówbyłyróż-
norodnerytuałyinicjacyjne.Pełniłyonezazwyczajfunkcjętestównamęskość,
potwierdzającychpsychiczną,społecznąiseksualnądojrzałość.Rytualnepróby
miałyczęstobardzobrutalnycharakter,polegałynazadawaniubólufizycznego,
okaleczaniuciała,odurzaniunarkotykamiitp.;towarzyszyłotemusymboliczne
wyobrażenieprzejściaprzezśmierćanastępnienarodzindonowegożycia
43
.
Chłopcy,którzywtrakcietychpróbwykazywalisięfizycznąipsychicznąodpor-
nością,bylizaliczanidogronaprawdziwych,fltwardych”,flsprawdzonych”męż-
czyzn
44
.Wspołeczeństwachnowoczesnych,industrialnych,mieszczańskichwięk-
szośćtychdawnychrytuałówprzestałaobowiązywaćbądźzatraciłaswójoficjalny
charakter
45
.Przechowałysięjednakichresztki–wsposóbnajbardziejtrwaływinsty-
tucjiwojska,szczególniewobowiązkowejsłużbiewojskowej.Militarystycznafor-
macjasprawiała,żemężczyźnistawalisięnietylkodobrymiobywatelamiipatrio-
tami,alerównieżidentyfikowalisię(albobylidotegomniejbądźbardziejprzy-
muszani)zokreślonymwzoremmęskościżołnierskiej
46
.Wtensposóbdokonywała
sięichflsocjalizacjadorólzwiązanychzpłcią”,czemutowarzyszyłypozytywneine-
gatywnesankcje
47
.
111111
42
Półwiekuczyśćca.RozmowyzTadeuszemKonwickim[przeprowadziłS.Bereś,podpseud.
StanisławNowicki],Londyn1986,s.39.
43
Zob.D.D.Gilmore,ManhoodintheMaking.CulturalConceptsofMasculinity,Yale1990,tu
szczególnierozdz.7.RitesofManhood:Sambia.
44
Badaniaantropologicznezwracająuwagęnatraumatycznycharaktertegorodzajuobrzę-
dów:floczywiścieinicjacja,któramogławkonsekwencjizablokowaćtaksilnyinstynktjak
chęćzachowaniaswegozdrowiaiżycia,musiałagłębokoingerowaćwstrukturępsycho-
fizycznąinicjowanegoibyładokonywanaprzyużyciudośćbrutalnychmetod”(Ł.Trzciński,
Mitbohaterski...,s.48-49).
45
Zob.M.Dąsal,Męskieinicjacje–rytuaływżyciuwspółczesnegomężczyzny,[w:]Męskośćwkulturze
współczesnej...,s.95.
46
D.Monterescu,RitesofPassage,[w:]InternationalEncyclopediaofMenandMasculinities,ed.
byM.Flood,J.K.Gardiner,B.Pease,K.Pringle,NewYork2007,s.540.
47
A.Giddens,Socjologia,przeł.A.Szulżycka,Warszawa2004,s.129.
27
