Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
miplastycznymiprzepojonyminierzadkomajestatycznościąiwyraźnie
określonągodnością,wyrażonązarównowkompozycjistatuarycznej,jak
iodzwierciedlonąwinnychprzejawachsztukiegipskiej(Romano1980:
40)czyrzemiosła,conależyzaliczyćdozabiegówintencjonalnych,wpi-
sanychwkanonegipskiejestetyki.
Wubiegłymstuleciuwykrystalizowałysięzasadniczodwapoglądy
odnoszącesiędopochodzeniaikonografiibóstwaBesa(Romano1980:40)
ijegogenezy.Jednazeszkółopowiadałasięzabliskowschodniąprowe-
niencją,cozostałowzmocnionenadrodzeodkryćdwóchprzedstawień
ikonograficznychBesawAlaçaHüyük(Alacahüyük)wAnatoliiiinnego
wyobrażeniapotwierdzonegodlaByblos.Każdezeznaleziskpochodzi
zkontekstuarcheologicznegodatowanegonaśrodkowyokresbrązu,odpo-
wiadającywchronologiiegipskiejŚredniemuPaństwu(Romano1980:40).
Współcześnieodrzuconawschodniahipoteza(Dasen1993:60)odnosiła
siędobóstwikonograficzniezbliżonychdoBesa,astosunkowopowszech-
niewystępującychnaobszarachAnatolii,Mezopotamii,Syrii,FenicjiiPa-
lestyny.PodobniejakegipskiBes,takodnalezionenawspominanychte-
rytoriach,podobnewswoimformalnymwyglądziebóstwa,szczególnie
wplastycznymkształtowaniutwarzyczywikonograficznymwyobraże-
niurąkspoczywającychnabiodrachikrzywychnóg,przypominałyka-
nonicznegoBesa.Bóstwatewikonografiiwykazująsięrównieżcechami
zwierzęcymi,szczególnielwimi(grzywa,uszy,żebra),takjakwprzypad-
kuwapiennejfigurkizByblos(Dunand1958:767,nr15377)orazzbieżno-
ściamiikonograficznymidoznaleziskazAlaçaHüyük(Kosay1944:31,
nrAI-a88,tabl.XLIV;zob.teżDasen1993:60,przyp.42).
Znaleziskate,jakwskazywanowyżej,korespondująchronologicznie
zokresemŚredniegoPaństwawEgipcie,cojednaknieoznacza,żesąto
przedstawieniaBesa.JakwykazałaV.Wilson(1975),mezopotamskiekar-
łowatebóstwabyćmożenarodziłysięniezależnieibyłyzwiązanezpo-
staciąHumbabala(zob.teżVolokhine2000:73).Asymilacjaichmogła
nastąpićwpóźniejszymokresie.Itaknależyprzypuszczać,żeBeszasy-
milowanyzostałzewschodniosemickimbóstwemBa’alimezopotam-
skimbóstwemHumbaba(sumer.H
uwawa)(vanderToorn1999:431–432;
Hopkins1934:345–346;Wilson1975:94,97;Black,Green2003:106;Hirsch
%
2004:1262;Schmidt1996:100;Ebeling,Meissner,Edzard1997:254;Collon
1995:227).NatomiastzabytkipochodzącezAlaçaHüyükorazByblosna-
leżyrozpatrywaćjakoegipskieimportylublokalneegipskiekopie(Wilson
1975:83–84).Sugestiatamożezostaćrozpatrywanawkontekścielicznych
wyobrażeńbóstwanaobszarachpozaegipskichwpostaciprzedmiotów
wykonanychzapewnewkrajunadNilem,jakteżichimitacji.
—25—
