Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Choć,takjakzaznaczono,teoriawschodniegopochodzeniaBesazosta-
ławspółcześnieodrzuconaprzezbadaczy,tonależypodkreślić,żepłasz-
czyznainterpretacyjnaodnoszącasiędoaspektówwiązanychzikonogra-
fiąBesaiadaptacjącechorodowodzieorientalnymjestistotna,ponieważ
zbieżnośćcechformalnychsprzyjaćbędziejegoadaptacjiwramachroz-
wijającychsiętamsystemówwierzeniowych.Ponadtofaktwystępowania
BesanaobszarachWschoduStarożytnegownosicenneinformacjeoroz-
przestrzenieniusięnietylkosamegobóstwawformieikonograficznego
znaku,aleibyćmożejegoapotropaicznegoznaczenia,któreulecmogło
nieznacznejmodyfikacji.Wtymkontekścieniezwykleinteresującapozo-
stajepublikacjaP.Brancaccio(2005:60),wktórejzaproponowanoprzy-
równanieBesawaspekcieformalnymikoncepcyjnymdogrzechotek
indyjskich.Brancacciosugeruje,żeprzedstawieniaBesawcharakterze
talizmanówdziękikupcomtrafiłydoIndii,gdziezostałynastępnieod-
czytanejakowyobrażeniayaks
̣a,wpisującsięwikonografiętamtejszych
bóstw.Uniwersalnośćsymbolicznegoznaczeniabóstwaniewykluczajego
szerokiejakceptacjiiprzyswojeniaobrazuczyteżniezależnegokreowa-
niapodobnejikonografii.Należytakżezauważyć,żecechyskładającesię
naikonografięwydająsięwprzypadkuBesabyćpewnymzespoleniem
symboliiatrybutówoponadregionalnejtreści,którewzależnościodpo-
trzebdawałymożliwośćstosunkowodowolnegomodelowaniaobrazu.
Wtymmiejscutrzebazwrócićuwagęnafakt,żewpływywschodniesą
jednakdostrzegalnenapłaszczyźnieikonografiiBesa.WokresieNowe-
goPaństwa,jaksugerujem.in.V.Dasen(1993:61),motywyowschodnim
rodowodzie,takiejakskrzydła38czyteżfartuchwidniejącynabiodrach,
zaistniaływikonografiibóstwa.Ztradycjąwschodnią,szczególniefenic-
ką,należywiązaćtakżewyobrażeniaBesa,któremutowarzyszązwierzęta,
tworzącemotywflPanazwierząt”(Brieva2007:40),flPanalwów”(Frey-
-Anthes2007:48)czyposkramiającegofllwyigryfy”39(Hadley1987:190).
Formułytewykazująrównieżkorelacjekonceptualneztradycjąoegip-
skimrodowodzieiogromnywpływświatazwierzęcegonaistotęprzed-
stawieniowąniektórychzbóstwegipskich.JednakżewsztuceEgiptuBes
jakoflPanzwierząt”występujestosunkowopóźno,bowokresiewczesno-
saickim(Hadley1987:190),asammotywwywodzićmożnazobszarów
Wschodu–cozasugerowałaV.Wilson(1975:83).Współtowarzyszenieele-
38Por.asyryjskieibabilońskiebóstwo-demonPazuzu(Frankfort1970:195;Heeßel
2002:22,85;Black,Green,Rickards2003:147–148,il.120;Orosz,Brianza2014:32).Być
możejednakskrzydłanależywiązaćzegipskimrodowodembóstwa.Ichsymbolika
mogłabysięodnosićdoochrony(Keel1997:215).
39Zafenickąproweniencjąbóstwaopowiadałsięm.in.L.Heuzey(1884:161).
—26—
