Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wyodrębniałyrodzaju,ujmowałypłećwsposóbbardziejjednolityiprzedstawiałyjako
kategoriębiologicznąorazopierałysięnazałożeniu,żeto,cookreślanejestjakorodzaj
wfeministycznymujęciu,jestzdeterminowanebiologicznie43.
Wpewnymuproszczeniumożnapowiedzieć,żedolat80.pojęciepłcidefi-
niowanojakokategoriębiologiczno-społeczną.Doprzedstawicielektegookresu
należyamerykańskapsycholożkaS.Lipsitz-Bem,którapodjęłabadanianadzna-
czeniemprocesówsocjalizacjiwkształtowaniuwyobrażeńobyciumężczyznąlub
kobietą.Zaobserwowała,żeprzebiegająonenapodstawietrzechczynnikówor-
ganizującychżyciespołeczne:esencjalizmubiologicznego,androcentryzmuoraz
polaryzacjirodzajowej.Pierwszyzawierawsobieprzekonanie,żeźródłaróżnic
zarównoanatomicznych,jakipsychologicznychorazintelektualnychpomiędzy
mężczyznamiikobietamiwarunkowanewyłączniebiologią.Drugiodnosisię
dozałożenia,żeświatspołecznyzorganizowanyjestzgodniezmęskimdoświad-
czeniem.Trzeci-polaryzacjarodzajów-stanowikonsekwencjępowyższych
czynników,lokującmęskośćikobiecośćnaprzeciwstawnychbiegunachrodza-
jowych.Płećodzwierciedlazatemkulturowoustalonyporządekświata,zorga-
nizowanywedługdwóch,tradycyjnieuznawanychzaprzeciwstawne,biegunów.
Zadaniemdzieckawtokusocjalizacjijestdostosowaniepłcibiologicznej44dostan-
dardówwpisującychsięwkulturowewzorcemęskościlubkobiecości.Procesten
autorkaokreślamianemwrastaniawkulturę.Potwierdzenietezyokulturowym
kształtowaniukompetencji,normizachowańzgodnychzpłciąstanowikoncepcja
jednostkiandrogynicznej,socjalizacyjniewykraczającejpozaschematesencjalnie
pojmowanejpłci.Odzwierciedlasięwpostaciswobodnegożonglowaniacechami
tradycyjniemęskimiikobiecymi.Tymsamymdewaluujezałożenieozdetermino-
wanychbiologicznieiwzajemniewykluczającychsięschematach:męskimikobie-
cym.Podsumowując,płećwujęciuS.Lipsitz-Bemstanowiwyrazzwiązkupomię-
dzypłciąbiologicznąpostrzeganągłównieprzezpryzmatróżnicanatomicznych
ifizjologicznychapłciąkulturową.Jednocześnietotadrugaodgrywadecydującą
rolęwprocesienabywaniaprzekonańobyciumężczyznąlkobietąpoprzeziden-
tyfikacjęzeschematamipłciowymiobowiązującymiwdanymspołeczeństwie45.
Wliteraturzeprzedmiotuokresulat80.obecnesposobydefiniowaniapłci
przezpryzmatinterakcjispołecznychzachodzącychnapoziomiemikrostruktural-
nym.DoprzedstawicielitegonurtunależąC.WestiD.H.Zimmermann,twórcy
trójczynnikowejkoncepcjidoinggender.Wmyśljejzałożeńpłećstanowiwynik
ndzianiasię”wyrażonegowpostacizachowańkulturowoprzypisanychmężczyz-
43E.Gontarczyk,dz.cyt.,s.47.
44Sprowadzającejsiędoróżnicanatomicznychifizjologicznych-przyp.A.J.
45S.Lipsitz-Bem,Męskość,kobiecość.Oróżnicachwynikającychzpłci,przeł.S.Pikiel,Gdańsk
2000.
23
WydawnictwoNaukoweUAMwszelkieprawazastrzeżone