Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Sprawnośćjęzykowaikomunikacyjnawhistoriidydaktykipolonistycznej...
nictwa.Wwynikutychsformalizowanychćwiczeńuczniowiepisali
identyczne,matrycoweischematyczneteksty8.
Uczonobowiemstosunkowoniewieluszkolnychtekstówpisa-
nych,ajeszczemniejmówionych:dyskusji,przemówień,wywiadów,
opowiadań,charakterystykpostaci,użytkowychformwypowiedzi,
opisów(przedmiotu,zjawiska,krajobrazów,postaci,sytuacji,uczuć),
rozprawek,reportaży,streszczeń,sprawozdań.Wpraktyceszkolnej
dopracowanosięmniejwięcejstałejliczbyirodzajówszkolnychteks-
tówosformalizowanychschematycznychskładnikachtreści,których
przeciwwagąmiałybyćtzw.swobodnewypowiedzi,będąceniewątpli-
wiepropozycjądokonaniawyborutematu,alejednocześnieukazujące
bezradnośćuczniówwobserwacjirzeczywistościijejopisywaniu9.
Byzamknąćdanenatematkształceniajęzykowegowszkolewla-
tach1950-1970,wypadapowtórzyć,żeskupienieuwaginaformie
(wiedzagramatycznaoojczystymjęzyku,którejopanowaniem.in.
miałosprzyjaćniepopełnianiubłędówjęzykowychiwiedzaoschema-
tachkonwencjonalnychstabilnychformwypowiedzi)odzwierciedlało
stanówczesnychteoriilingwistycznychistylistycznych.Skupiliśmy
(metodycy-językoznawcy)wowychlatachuwagęnawiedzygramatycz-
nejistworzyliśmywłasnąpragmatykęszkolnegopisaniaimówienia,
costanowiłowielkikrokdoprzoduwnowoczesnymnauczaniu.Tyl-
koniektórzy,naprzykładAnnaWierzbickaiPiotrWierzbicki(1970),
stawialinampytanie:Kształceniesprawnościczywalkazbłędami?
ipodpowiadali,byuczyćpisaniaimówieniatakichtekstów,wktó-
rychuczniowieominąniebezpieczeństwonaruszanianormyjęzyko-
wej.NatomiastdefinicjasprawnościjęzykowejJerzegoTokarskiego
potwierdzaaspektabstrakcyjnościwnauczaniuformalnymwiedzy
17
8
9
Np.:H.Wiśniewska,Schematyzmdziałańdydaktycznychprzyczynąniskiejspraw-
nościpragmatycznej(naprzykładzieopisówszkolnych),[w:]Schematwkształ-
ceniuliterackimijęzykowym,red.H.Wiśniewska,Lublin1986,s.149-160;
H.Wiśniewska,M.Karwatowska,Otypowościtekstówuczniowskich,[w:]Tekst.
Analizyiinterpretacje,red.J.Bartmiński,B.Boniecka,Lublin1998,s.255-265;
H.Wiśniewska,Bogactwo/ubóstwosłownikajakoprzejawstereotypowegomyśle-
niaosprawnościjęzykowejuczniów,[w:]Wkręguzagadnieńdydaktykijęzyka
iliteraturypolskiej,red.H.Synowiec,Katowice2002,s.132-141;U.Żydek-
-Bednarczuk,Modeleiwzorcetekstuuczniowskiego,[w:]Czynnościtworzenia
irozumieniawypowiedzi,red.J.Porayski-Pomsta,Warszawa2003,s.355-365.
W.Frankiewicz,Technikaswobodnychtekstówjakometodakształceniamyślenia
twórczego,Warszawa1983;A.Książek-Szczepanikowa,Odobrazkadowideokli-
pu,Kielce1999.
