Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Antropocentryzmakształceniejęzykowe
Etykietatonietylkoumiejętnośćstosowania„zaczarowanychsłów”
proszę,dziękuję,przepraszam,lecztakżeumiejętnośćwłaściwegozacho-
waniasięwrytualnychsytuacjachspołecznych,kiedywypowiadasię
częściowoskonwencjonalizowaneformułygrzecznościowe.Tworząone
tematyczne„rodziny”:zwrotyadresatywne(tu:tytulatura),zwrotysłu-
żącedonawiązaniakontaktuiodpowiedzinanie;powitania,pozdro-
wienia,pożegnaniaiodpowiedzinanie;zwrotysłużącezawieraniu
znajomości:zaproszenia,zawiadomieniaiodpowiedzinanie;formuły
wyrażająceprośbę,nakaz,propozycję,radę,podziękowania,wyra-
zywdzięczności,przeprosiny,kondolencje,komplementy,pochwały;
powinszowania,życzenia;formuływyrażającezgodęlubniezgodęze
zdaniamirozmówcy;formułysłużącedolżenia,obrazywyrażenia
wymówki,nagany,zarzutu
8
.Kulturamówieniałączysięściślezetyką
ietykietąsłowa,alemaszerszyzakres,gdyżdotyczytzw.implikatur
konwersacyjnych,ważnegopojęciagramatyki,informującychoistnie-
niuogólnychwarunkówizasadrządzącychrozmową:
Wnośswójwkładdokonwersacjitak,jaktegowdanymstadiumwymagaprzyjęty
celczykierunekwymianysłów,wktórejbierzeszudział(zasadakooperacji);
Niechtwójwkład(udziałwrozmowie)niezawierawięcejinformacji,niżtojest
konieczne;Niemówoczymś,oprawdziwościczegoniejesteśprzekonany;Mów
natemat;Unikajniejasności,rozwlekłości,chaosu;Wyrażajsięjasno;Wyrażaj
sięgrzecznie9.
Okulturzejęzykamówimyteżwówczas,gdydotyczywyboruod-
powiednichodmianjęzykastosowniedosytuacji,naprzykładjęzyka
ogólnegonalekcjach,ażargonuwrozmowiezkolegami.Uczeńwinien
miećświadomość,iżistniejąróżneodmianyjęzyka,któreposiadają
własnenormy.Szczególnieskodyfikowanajestodmianapisanajęzyka
wsytuacjachurzędowychiinnychoficjalnych10.
WproponowanejprzezzespółBożenyChrząstowskiejPodstawie
programowej...dlaliceumtenaspektformacyjnegokształceniabrzmi
wwyborzenastępująco:
-stosowaniezabiegówperswazyjnychwrazzrozpoznawaniemichwartości
(zwłaszczaodróżnianieszczerościodnieszczerości,prawdyodnieprawdyikłam-
33
8
M.Peisert,Etykietajęzykowaijejwyznaczniki,„JęzykaKultura”,t.1,op.cit.,
s.123-130;M.Marcjanik,Polskagrzecznośćjęzykowa,Kielce1997.
9
J.Anusiewicz,Lingwistyka...,op.cit.,s.168-169.
10
H.Synowiec,Sprawnośćjęzykowauczniówwśląskimśrodowiskugwarowym,
Katowice1992;M.Bugajski,Językoznawstwonormatywne,Warszawa1993.
