Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Copsychologmożemiećnamyśli,kiedymówiotożsamości?
29
koopuszczonedoświadczapaniki.Mahlernazywatouczucielękiemprzedunicestwie-
niem;dzieckoniewyodrębniającsiebieodmatki„niknie”wrazzeznikającąsylwetką
matki.Autorkapodkreśla,żebraklubnieprawidłowaopiekamatki(lubinnejopiekun-
ki)naddzieckiemgrozizahamowaniemrozwojufizycznegoipsychicznego,może
zaowocowaćdziecięcąpsychozą.Stadiumtoobejmujeokresoddrugiegodopiątego
miesiącażyciadziecka.
Stadiumtrzecie–separacja-indywiduacja.Obejmujeonozłożoneprocesyoddziela-
niasię(separacji)odmatki,któreowocujązdolnościąróżnicowaniasiebieiinnych
orazwzględnąniezależnością.Dzieckowchodzącwdrugiepółroczeswojegożyciaśpi
dużomniejniżnoworodek.Wokresachczuwaniawcorazwiększymstopniukieruje
swojąaktywnośćnazewnątrz.Rozpoznajejużobcych,przeżywalękprzednimi.In-
nymcharakterystycznymlękiemjesttzw.lękseparacyjnypojawiającysięwsytuacji
brakumatki,atakżewzwiązkuzrodzącąsięświadomościąodrębnościodniej.Lęk
separacyjnyinaczejniżlękprzedunicestwieniem(charakterystycznydlapoprzedniego
stadium)niewiążesięzutratączęściJa,ajedynieobiektu(matki).Separacjisprzyja
wzrastającailośćfrustrującychpotrzeb,dzieckoczuje,żeistniejerozbieżnośćmiędzy
odczuwanymipotrzebami(awięctakże:nimsamym)atym,cootrzymuje(awięc:
zewnętrznymświatem).Zbytdużystopieńfrustracjiprowadzijednakdozaburzeń
rozwoju.SprzyjającaróżnicowaniunaJainie-Jajest,pojawiającasięporazpierwszy
okołotrzynastegomiesiąca,reakcjaprotestu(negatywistyczna).Dzieckoczęstopod-
kreślaswojąwolę,odmiennąodwolirodzica.Starciedążeńdzieckaidorosłegopo-
zwalauświadomićsobietemupierwszemugranicewłasnegoJa.Równieżtreningczy-
stości,awięcograniczeniewolnościdzieckawdysponowaniujegociałem,sprzyja
kształtowaniusiępoczuciaodrębności.Imsilniejszasymbiozawpoprzednimstadium,
tymgwałtowniejszareakcjanegatywistyczna.Wtymokresiedzieckonabywaumiejęt-
nościlokomocyjnych,może,kiedymusięspodoba,oddalaćsięiprzybliżaćdomatki.
Takżerozwijającesięfunkcjepoznawcze,takiejakpamięćczymowasprzyjająkształ-
towaniusiępoczuciaodrębności.Abyseparacjaprzebiegłapomyślnie,koniecznajest
odpowiedniaopiekamatki,jej„emocjonalnadostępność”orazakceptacjapojawiającej
sięautonomiidziecka.Jeślitewarunkiniezostanąspełnione,mogąnastąpićpoważne
zaburzenia,którychskrajnąformąsąpsychozydziecięce.Konsekwencjetakichniedo-
statkówmogąujawniaćsięprzezcałedorosłeżyciewformieregresjidofazysymbio-
zy,anawetautystycznej.Regresjedostadiumsymbiozyprzejawiająsięwzatarciu
graniczinnymi(np.urojeniaowładnięcia,nihilistyczne),natomiastsymptomemtych
głębszychregresji(dostadiumautystycznego)możebyćzaprzeczenieistnieniuświata
zewnętrznego.Równocześniezprocesemseparacjipostępujeprocesindywiduacji,
czyliróżnicowaniaJaiuzyskiwanianiezależności.Prawidłoworozwijającasięosoba
kończytostadiumokołotrzeciegorokużycia,zdarzasięjednak,żenawetdoroślilu-
dziewciążgoniezakończyli.
Nierozwiązaniezadaniaseparacjiodmatkiwpływanadalszyrozwój,azwłaszcza
naprzebiegkryzysutożsamościokresudorastania(opisanywcześniej).Międzytrzecim
rokiemżycia,kiedypowinnazostaćzakończonaseparacjaaadolescencją,zwłaściwym
jejkryzysem,rozwójtożsamościnieustanniepostępujewkierunkucorazwiększej
niezależnościodwsparciazewnętrznego.Kilkuletniedzieckookreślasiebieprzeziden-
tyfikacjęznajbliższymiosobami–rodzicami.Rozbudowywanewtokurozwojuwła-
