Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Copsychologmożemiećnamyśli,kiedymówiotożsamości?
21
tęosobępanemZet.ZetposiadapamięćiosobowośćYgreka,zachowujesiętakjakon,
rozpoznajejakoswojążonępaniąYgrekowąitd.KimjestzatempanZet?Jeśliuzna-
my,żepanemIks,posłużymysięciałemjakopodstawątożsamości.Wtakimwypadku
worzekaniuotożsamościdecydujące(aprzynajmniejwieleważące)słowonależydo
obserwatorazewnętrznego(którysłyszygłosIksa,widzijegowąsy,identyfikujego
zpostaciąnarodzinnychzdjęciachitd.).Jeślizaśuznamy,żeZetto(zmieniony)
Ygrek,posłużymysiękryteriumpsychologicznym,kładącnacisknasubiektywnysąd,
wydanyprzezzainteresowanego(czylidokładniejmózgYgreka).
2.Problematykatożsamościwpsychologii
–przeglądproblemów
Problematykatożsamościwpsychologiijestjeszczemniejuporządkowana;używane
pojęciarzadkosąprecyzyjniedefiniowane.Mnogośćperspektywteoretycznych,
zktórychanalizowanajesttożsamość,powoduje,żeniezostałatuwypracowanajedna
obowiązującateoria.Obraztej„mnogości”będziedobrzewidocznyjużwtedy,kiedy
przedstawięnawetniewszystkie,ajedyniegłówne,czyteżnajbardziejpopularne,
sposobymyśleniaotożsamości.
2.1.Najważniejszeperspektywy:podejściefenomenologiczne
ipoznawcze
Wyróżnićmożnadwanajbardziejogólnepodejściadotożsamości:fenomenologiczne
–odwołującesiędocałościowych,fundamentalnychodczućwzględempodmiotu(po-
czucieciągłości,spójności,odrębności,niepowtarzalnościwłasnejosoby)orazpo-
znawcze–gdzietożsamośćujmowanajestjakosystemsamowiedzy,zbiórcechsche-
matowych.TenpunktwidzeniawywodzisięzesposobuujmowaniaJareprezentowane-
goprzezteoretykówpsychologiipoznawczej.CodoliJarymowicz(1979)proponująinne
rozróżnienie:(1)rozpatrywanieJaitzw.tożsamościosobistejwprocesierozwojuosob-
niczego(czyli,jakontonazywa,zdiachronicznegopunktuwidzenia),cojestprzedmio-
temzainteresowaniapsychologiirozwojowej,psychologiiosobowości,klinicznej,psy-
choanalizy;(2)rozpatrywanietożsamościwkontekściestrukturimechanizmówpo-
znawczych(zsynchronicznegopunktuwidzenia).Należydodać,żeobapodejścianie
musząsięwykluczać.
Wpowyższychrozróżnieniachpojawiłysię,zamienniestosowane,pojęcia:Ja,
„tożsamość”.Próbyopisaniarelacji,wjakiejpozostajądosiebietedwa,atakżeinne,
bliskiepojęcia,zostanąpodjętewnastępnympodrozdziale.
2.2.Terminologia:tożsamośćaJa
Istniejekilkaterminówstosowanychnaokreśleniepodobnegoprzedmiotu:Ja,„osoba”,
„osobowość”,„jaźń”,„self”,„ego”,„tożsamość”;bywa,żestosowanesązamiennie,
