Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Copsychologmożemiećnamyśli,kiedymówiotożsamości?
25
icharakterystyczne.ZbadańJarymowiczwynika,żeinformacje,odnoszącesiędo
właściwościspostrzeganychprzezpodmiotjakoodróżniająceJaod„innych”wstopniu
stosunkowonajwyższym,przetwarzanesąinaczej(szybciej)niżinformacjemniejróż-
nicujące.Znamiennymjestowoodróżnianie,będąceprzeciwnymprocesemniżidenty-
fikacja.Wydajesię,żetowłaśnietedwaprocesy–różnicowanieiidentyfikacja–leżą
upodstawkształtowaniasiętożsamości.Różnicowaniemożnanajprościejokreślićjako
odróżnianieJaodnie-Ja,przeprowadzaniegranicymiędzysobą,tym,coprzynależydo
osoby,ainnymiludźmioraztym,coichokreśla.Identyfikacjajestprocesem(lubjego
rezultatem),wktórymjednostkautożsamiasięzjakąśinnąosobąbądźgrupą.Owo
utożsamienieniemacharakteruzupełnego,leczobejmujejedyniepewnączęśćlub
aspektosoby,przybieraformętraktowaniainnejosobyjakoczęścilubprzedłużenia
nassamych,bądźteżprzyjmowaniaroliinnejosoby.Podkreślasięznaczenietych
procesówwokresierozwoju,dochodzeniadodojrzałości,alepozostająoneczynne
przezcałedorosłeżycie.Pierwszymiidentyfikacjami,jakichdokonujemy,sąidentyfi-
kacjezrodzicem(lubinnymopiekunem),sąonebardzosilnei,wedługautorówzo-
rientowanychpsychoanalitycznie,wpływająnacałedalszeżycie.Koniecznymjest,
abyrównoleglezidentyfikacjamiprzebiegałoróżnicowanie,wprzeciwnymraziemoże
dochodzićdofuzji,zaburzeńpoczuciaodrębności(Bowen,1978).Wzależnościod
osiągniętegostopniadyferencjacji(odróżnianiaJaodnie-Ja)mogąukształtowaćsię
różnepostawywobecsiebieiinnych.NicholasTappwiążenonkonformizmztożsamo-
ściąnegatywną,tożsamością„przeciwkoinnemu”,zależność–z„tożsamościąuloko-
wanąwinnym”,niezależność–ztożsamością„przezstawaniesię”,poczuciewspólno-
tyzinnymi–ztożsamościąokreślanąprzezprzynależność(Tapp,2002).Wyróżniasię
dwapodstawowerodzajeidentyfikacji:
–identyfikacjeosobowe,czylitakiepowiązaniepojęćJai„inni”wewspólnejka-
tegorii„my”,wktórymróżnicowaniejestniedostateczne,
–identyfikacjespołeczne–spostrzeganiewłasnychcelówjakowspólnychicu-
dzych(wspólnotacelów)(por.Jarymowicz,1988).
BrakróżnicowaniawzakresieJa–„inni”,Ja–„my”jestrodzajemdeindywiduacji,
depersonalizacji,którajestnormatywnajedyniewpewnymkrótkimokresierozwojo-
wym(por.fragmentwniniejszymartykuledotyczącyrozwojutożsamościwedług
MargaretMahler),izanikawrazzpostępującymróżnicowaniemJa.Procestenmożna
opisaćjakoprzebiegającyspiralniewkilkufazach.Pierwszymetapemjestutożsamie-
niewłasnejosobyzinnymiludźmiiutworzeniesiękategorii„my”,następnieróżnico-
wanieJa–„my”ażdopełnegodookreśleniaJa.To,cojestniedostatecznierozpoznane
jakowłasne,mapostaćpre-selfiwtokuporównańspołecznychjestkonfrontowane
zwłaściwościamiinnych,identyfikowanejakowspólne,anadalszymetapiedokład-
niejróżnicowane,ażdowyodrębnieniasięjakoelementJa.Dojrzałatożsamośćobej-
mujeróżnicowaniezarównonapoziomie„my”–„inni”,jakteżnapoziomieJa
–„my”.DopieroistnienieodrębnychreprezentacjiJa,„my”,„inni”pozwalanato,by
jednostka,dostrzegającto,cospecyficzniewłasne,jednocześniewidziałato,cołączy
jejwłasnąosobęzinnymi.Natomiastbrakwspomnianychrozróżnieńjestcharaktery-
stycznydlanieuformowanejtożsamości,wiążesięzpoczuciemniedookreśloności
iwyzwalanastawienienaobronęindywidualności.Jesttostan,którypowodujezna-
czącydyskomfortwłasnyorazuniemożliwia,lubwznacznymstopniuograniczasatys-
