Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
AnnaGrzegorek
tożsamościsąnieostre,jestonaotwartanamodyfikacje,zanikapotrzebaorazmożli-
wośćstałychiścisłychidentyfikacji.Pojawiasięcharakterystycznepoczucieniedefi-
niowalnościsiebie.Osiągnięciebiologicznejdojrzałościniegwarantujedojrzałejtoż-
samości.Abyrozwójtożsamościmógłpostępować,abyczłowiekbyłzdolnydoprzy-
swojeniasobieosiągnięćkażdejnastępnejfazy,musiporadzićsobiezkonfliktem,jaki
niesiezesobąkażdepoprzedniestadium.
Rozwojowitożsamościtowarzysząlicznezagrożenia.OokresiedorastaniaErikson
pisał,żejestczasemkryzysutożsamości(identitycrisis),wktórymmłodziludziepo-
dejmują,częstodramatyczne,próbybudowaniawłasnejtożsamościnanowo(Erikson,
2004).Człowiekwtymczasiekwestionujeswojedotychczasoweidentyfikacje,burzy
zrębywcześniejzbudowanejtożsamościizmuszonyjest–wdużejmierzeprzezocze-
kiwaniaspołeczne–określićjąodnowa.Następujewtedypewnegorodzajuutrata
świata,wktórymdotejporyżył.Pojawiająsię,jakodominującewtejfazie,uczucia:
pustki,niepewności,zagubienia.Próbującsobieradzićztymiproblemami,młody
człowiekmożezbytdługouciekaćprzeddokonaniemponownychidentyfikacji,co
grozitzw.zamętemtożsamościowym,lubmożepodjąćzbytpochopnezobowiązania
nażycie,cołatwomożeowocowaćwyboremtzw.tożsamościnegatywnej.Zamęttoż-
samościowyjeststanem„wktórymmłodyczłowiek,niebędączdolnymdookreślenia
własnejtożsamości,gubisięwróżnych,niebędącychnimsamymwyobrażeniachsie-
bieiwrezultaciepopadawstagnację,uniemożliwiającąmudalszyrozwój”(Opoczyń-
ska,1995,s.67).Tożsamośćnegatywnajest„zdefiniowaniemsamegosiebieiswego
miejscawżyciunapodstawienieakceptowanychiodrzucanychwartościdanejkultu-
ry”(Opoczyńska,1995,s.69).Bywa,żemłodyczłowiekwolibyćkimśzłym,niżnie
wiedziećkimjestlubteż„byćniedośćkimś”.Nawetjeśliteniebezpieczeństwaroz-
wojustanąsięudziałemmłodegoczłowieka,nieznaczyto,żeokreśliłonswojątożsa-
mośćlubtegozaniechałraznazawsze.Wciążmaonszansępodjąć„zobowiązaniana
życie”,cozakończyjegookresmoratoriumpsychospołecznegoispowodujewejście
wdorosłeżycie.
Rozważajączagadnieniazwiązanezkształtowaniemsiętożsamości,niesposób
pominąćdokonańpsychologiirozwojowejdziecka.Jakoprzykładprzedstawięteorię
relacjizobiektemMargaretMahler(Mahler,Pine,Bergman,1975).Rozwój,zgodnie
ztympodejściem,przebiegawtrzechstadiach.
Stadiumpierwsze–autyzm.Mahlerzwróciłauwagęnafakt,żenoworodekwnie-
wielkimjedyniestopniureagujenabodźcezewnętrzne,żyjewcyklupobudzeńwyzna-
czanychprzezwewnętrznenapięcia(spowodowaneprocesamifizjologicznymi)inie
wykazujeżadnegozainteresowaniaotoczeniemspołecznym.Prawdopodobnietakmałe
dzieckoniepotrafijeszczerozpoznaćswojegociałajakowłasnego;ciałembawisięjak
innymizabawkami.Stadiumtotrwaprzezpierwszymiesiącżycianoworodka.
Stadiumdrugie–symbioza.Okołodrugiegomiesiącażyciadzieckozaczyna
wwiększymstopniureagowaćnazewnętrznebodźce,uzyskujeteżwtymokresieja-
kieśmglistepoczucieistnienia,alebardzoszczególnegorodzaju,gdyżdzieckowtym
czasiewciążniemaświadomościodrębnościsiebieodotoczenia,nieodróżniasiebie
odmatki.Wtejfaziedzieckozaczynarozpoznawaćmatkę,pojawiasiępierwszespo-
łecznezachowanie–uśmiechnawidoktwarzymatki,uważanyzaoznakęrodzącejsię
więzi.Natymetapierozwojudzieckojestcałkowiciezależneodmatki,nawetnakrót-
