Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NależytuprzypomniećsłynnąObronęPolskiŁukaszaOpalińskiego(1612-
1662),skierowanąprzeciwkoJanowiBarclayowi,autorowiSatiriconu(1614),
wktórymuznałonRzeczpospolitąwespółzWęgrami,MoskwąiNorwegią
zapaństwabarbarzyńskie.Wolnościpolitycznepolskiejszlachtyuważałza
swawolneimocnojekrytykował.Krytykowałzrównąsiłąpolskątolerancję
religiną.Wspierałgowtejkrytycejeszczeinnyautor-profesorzTybingi
ThomasLansiuswksiążceOrationesseuconsultatiodeprincipatuinterpro-
vinciasEuropae(1613).
KrytykadotyczyławielustronżyciaspołecznegowówczesnejRzeczypo-
spolitej,krytykowanoustrój,którypozwalałszlachcienauciemiężeniechło-
pów,pychęiosłabieniewładykrólewskiejiinne.Doabsurdalnychzarzutów
możnazaliczyćoskarżenieonieznajomośćsztukiwojennejczyprymitywny
zwyczajubieraniasięszlachty.Wartojednakzauważyć,żekrytykawyboru
królawwolnejelekcjiwplatałasięwkrytykęRzeczypospolitejenbloc.
Polemikazestronypolskiejprzyszładopieropoponadtrzydiestulatach.
NazarzutyodpowiediałŁukaszOpalińskiwPoloniadefensacontraJoan.
Barclaium[…](Gdańsk1648):
Mamykróla,leczniejesteśmyjegodiedictwemaniojcowizną,atylko
podlegamyjegowłady.Onzajmujetronksięcia,abyniebyłomiejscanapana
[Pliniusz,Paneg.,55,7].
Napodstawieprawmawładę,aniestoinadprawami,uważa,żejest
obywatelomdany,anieobywatelejemu.Oto,zaiste,najpiękniejszyinaj-
trwalszyjesttakiustrójRzeczpospolitej,któryjedynymożejaknajdłużej
istnieć.JestzdanieArystotelesaozachowaniumonarchii,żepojęciekrólestwa
redukujesiędopojęciastałejmiaryiumiarkowania[Arystoteles,Polityka,V,
11(,1].TenżeArystotelesprzytacza,żeztegopowoduTeopompus,usta-
nawiająceforówwSparcie,ileodjąłprzeztowładykrólowi,tyleteżdodałjej
trwałości
7.
ZaelekcyjnościąkrólówwypowiediałsięrównieżwpolemiceJanSachs
(1641-1671),pisarzhistoryczno-polityczny,synmieszczaninazeWschowy,
wroku1669sekretarzRadyMiejskiejwToruniu,któryzginąłtragicznie
7Ł.OpalIńSKI,[Apoteozapolskiejwolności],w:700latmyślipolskiej.Filozofaimyśl
społecznaXVIIwieku,cz.1,oprac.Z.OgoNowSKI,Warszawa1979,s.207;S.Kot,Rzecz-
pospolitaPolskawliteraturzepolitycznejZachodu,Kraków1919,s.102in.;E.OpalIńSKI,
Sejmsrebrnegowieku1587-1652.Międygłosowaniemwiększościowymaliberumveto,Warszawa
2001,s.240-241
TERESACHYNCZEWSKA-HENNEL
|19|
„MAJESTATNASZYCHKRÓLÓWUZNAJEMY
ZATAKI,JAKIIMPERIUMRZYMSKIE…”