Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
królewskiemu.Podkreślanowtychdiałaniachnierównośćstanówobumał-
żonków,kalanodobreimięmałżonkikrólewskiej
50.Inspiratorkąpaszkwili
szkalującychBarbaręRadiwiłłównębyłakrólowaBona
51.Sejmzapowiadał
sięburzliwieirzeczywiścietakibył.Dlainteresującegonasproblemunajważ-
niejszekwestiezwiązanezwykorzystaniemprzezopozycjęantykrólewską
sposobu,wjakimonarchazostałpowołanynatron.Niewystarczałabowiem
wspomnianaprzysięga,którejdokonał16-letniZygmuntAugustpodko-
niecsejmu1536rokuwobecnościjedyniesenatorów.Szlachtadomagała
siępowtórnegozaprzysiężeniaprawprzezmłodegopanującego,traktującto
jakogranicęlegalnościjegorządówwKoronie.Miałtouczynićjednakpod
jednymwarunkiem-oddaleniaBarbaryRadiwiłłównyipodjęciastarań
ounieważnieniemałżeństwa
52.Paradoksalnie,jegomatka,walczącawszak
przezpierwszedwadieściaczterylata(doobjęciaprzezniegostolcahospo-
darskiego)osilnąpozycjęekonomicznąipolitycznąsyna,stanęłapostronie
tych,którzystawialimuwarunkiprzedobjęciemtronu.Fakttenskłaniado
refleksjinadmotywami,jakimikierowałasiękrólowawwalceowzmocnie-
niepodstawdynastii,przezwszystkietelatazabiegającodobra,przekupując
swoichstronnikówiprzeciwników,wykorzystująckompetencjemonarsze
swegomałżonka,inspirująckryzysypolityczne,oddalającewzrastającąwsiłę
szlachtęodZygmuntaI.Wydajesię,żebyłaprzekonana,pośmiercimęża
diegrałapierwszeskrzypceubokusyna.Po1544roku,kiedykrólpo-
zwoliłnaprzejęcierządówprzezsynawWielkimKsięstwieLitewskim,jej
planyzostałyzweryfikowane.Młodykrólusamodielniłsięinietylkonie
chciałrządówdominującejnadnimprzezwielelatmatki,lecztakżewykluczał
możliwośćjejudiałuwewłady.
Nasejmietymutworzyłysiętrzygrupypolityczne:możnowładczystron-
nicyBony,szlachtaorazzapleczepolitycznekróla,składającesięwpocząt-
kowejfaziejedyniezJanaTarnowskiego,kasztelanakrakowskiego,iSamuela
Maciejowskiego,biskupakrakowskiegoikanclerzawielkiegokoronnego
53.
50PrymwpodburzaniurycerstwaprzeciwmałżeństwuZygmuntaAugustazBarbarą
RadiwiłłównąwWielkopolscewiódłAndrzejGórka.WnurttenzaangażowałsięStanisław
Orzechowski,piszącutwórDeobscuraregismatrimonio.Zob.J.SzuJSKI,DiejePolski,t.2…,
s.252;OrzechowskiStanisław,h.Oksza(1513-1566),ksiąd,pisarzpolitycznyipolemista
religiny,w:PSB,t.24,Wrocław-Kraków1979,s.289
51J.SzuJSKI,DiejePolski,t.2…,s.252
52StanisławaOkszycaOrzechowskiegoKronikiPolskie…,s.28-41
53W.DworzaczeK,MaciejowskiSamuel,h.Ciołek(1499-1550),biskupkrakowski
ikanclerzwielkikoronny,w:PSB,t.19,Kraków1974,s.64-69
CZĘŚĆ
1
|42|
WOKÓŁIDEI,SYMBOLIIPRAKTYKI
WYBORU