Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wmiaręprzebieguobradskładzapleczapolitycznegomonarchyrozszerzał
się.Dwiezwymienionychgrup:możnowładczyklienciBonyiszlachta,stały
nastanowisku,żezanimkróldopuszczonyzostaniedoprzysięgi,musizobo-
wiązaćsiędooddaleniaBarbary.Upodłożadiałaniakażdejztychgrupleżały
innemotywy.Możnowładczagrupainspirowanaprzezkrólowąkierowała
sięnietylkolojalnościąwobecniej.Ikrólowa,imożnowładcymielinacelu
osłabienienawstępiepozycjikróla.Awanturaomałżeństwokrólewskiemiała
nadwątlićwłakróla,wspomnianeelitymożnowładczeikrólowazyskaliby
wówczaswpływnaprzyszłerządy.Szlachtanatomiastzaniepokojonabyła
politycznymiskutkamilitewskiegomałżeństwamonarchy.Lękałasię,że
pojawiającesięodlat40.XVIstuleciadążeniedounifikacjipaństwjagielloń-
skichzostaniezaprzepaszczoneprzezlitewskieelitysenatorskiezmierzające
doutrwaleniaodrębnościWielkiegoKsięstwaLitewskiego.Obawiałasię
wpływówwywieranychnakrólaprzezmożnyródRadiwiłłów.Możnabyło
przypuszczaćtakże,żegdybyzezwiązkutegopozostałomęskiepotomstwo-
ZygmuntAugustnietylkoutrwalałbydiedicznośćstolcawielkoksiążęcego,
alemógłbydążyćwprzyszłościdozmianwsposobiepowoływaniakrólana
tronwKoronie.Lęktenbyłtakdalekoidący,że-wedługsłówStanisława
Orzechowskiego-Dposłowiezbezkrólewiemwyjeżdżali”
54.
Grupastojącaprzypanującymnatomiastzdawałasobiesprawę,żeniema
alternatywydlarządówwpaństwiepolskimpozapanowaniemJagiellończyka.
Przyjęławięc,żewartozainwestowaćwjegopoparciewmomencietrudnychpo-
czątkówjegopanowania,byzasłużyćnatymwiększąłaskęmonarsząwprzyszłości.
Lększlachtyprzedwpływemelitlitewskichnakrólaiprzyszłościązewen-
tualnympotomkiemkrólewskimpochocymzLitwinki,awięczpaństwa,
gdiediedicznośćstolcahospodarskiegoniebudiławątpliwości,byłtak
wielki,żegdyprzycichłysprzeciwywobeckrólewskiegomałżeństwa,wysu-
niętokolejnywaruneklegalnościpanowaniaZygmuntaAugusta:problem
unifikacjiterytorialnejpaństwjagiellońskich.Uznano,żekrólniepowinien
odprawiaćsądówsprawowanychosobiście,nienależyodprawiaćsądówwyro-
kującychwjegoimieniu.Królniemiałprawaprowadpolitykizagranicznej
iwewnętrznej:Dprzytaczalitewarunki,podktóremiZygmuntojciecsynowi
Augustowizdawałposobiekrólestwo,międyktóremitentakżebyłprze-
pisany,abyniepierwejZygmuntAugustmiałnadPolakamiwładę,niżby
wprzódLitwę,PrussyixięstwoZatorskiedoPolskiprzyłączył”
55.
54StanisławaOkszycaOrzechowskiegoKronikiPolskie…,s.41
55Ibidem,s.42
EWADUBAS-URWANOWICZ
|43|
KONSEKWENCJEPOLITYCZNEELEKCJI
viventerege