Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
17czerwca1696rokuzmarłkrólJanIIISobieski,cooznaczało,żewRze-
czypospolitejiszerzej:wEuropieznówrozpoczęłasięgraotronpolski.
WEuropietoczyłysięwtymczasiedwiewojny.ŚwiętaLiga,wktórejskład
wchodiłatakżeRzeczpospolita,walczyłazTurcją,natomiastLudwikXIV
walczyłzLigąAugsburską.Obiewojnyzakończyłysięjużpoelekcji.Trady-
cyjniewalkęowybórprzychylnegosobiewładcy,ewentualnegosojusznika
podjęłaFrancjaicesarz,tymrazemtenostatnisolidarniewspomaganyprzez
sojusznikówŚwiętejLigi.Wprawdiewojnytedobiegałypowolidokońca,
aledorozstrzygnięciazapowiadałasiękwestiasukcesjihiszpańskiej.Należy
takżepamiętać,żeobamocarstwamiałyswojestronnictwawelicieszlachec-
kiej.JacekStaszewskipodkreślał,żedotejrywalizacjiwłączyłsięjakotrzeci
graczFryderykIII:Delektorbrandenburskipoprowadgręocelnajistot-
niejszy-uzyskaniedecydującegowpływunaobsadeniepolskiegotronu-
itemucelowipodporządkowałwszystkiediałaniawPolsceiwokółniej”
24.
Jakwiadomo,zamiaryteniezostałyzrealizowane,arywalizacjatoczyłasię
pomiędywspomnianymimocarstwami,Angliaodgrywającacorazwiększe
znaczeniewEuropienieinteresowałasiętymrejonem,doczasurządów
WilliamaPittaMłodszegonaprzełomielat80.i90.XVIIIwieku.Kandy-
datemfancuskimbyłksiążęConti,natomiastcesarstwoijegosojusznicy
popieraliprawiedoostatniegomomentuJakubaSobieskiego.W1697roku
staraniaotronpolskipodjąłFryderykAugust,elektorsaski,zabiegającopo-
zyskanieprzychylnościcesarzaipapiestwa,początkowojednakbezskutecznie.
Wszystkorozstrzygnęłosiępopierwszymdniuelekcji,kiedykandydatfan-
cuskizyskałprzewagę,wnocyposłowiesascyprzekonaliposłówsprzeciwia-
jącychsięelekcjiksięciaContiego.Ponadtomielipieniąde,którenadeszły
zSaksonii,oraztepożyczonewWarszawie,np.odjezuitów.Zaczęśćtych
środkówzakupiliżywnośćialkohol,którywysłanonapoleelekcyjnedla
szlachty,któratamzostałacałąnoc.PieniądedlaambasadoraMelchiora
dePolignacanadeszłydwadnipoelekcji.Jakwiadomo,doszłodopodwój-
nejelekcji,takjakwXVIwieku,akrólemzostałelekt,którypierwszysię
koronowałwKrakowie.Podczaselekcji,podobniejakwdwóchpoprzednich,
FrancjarywalizowałazHabsburgami.Niedoszłojednakdobezpośredniej
interwencjiwRzeczypospolitej,jakwpóźniejszychelekcjach,wprawdie
AugustIIprzyprowadswojewojska,aletaksamopostąpiłStefanBatory.
1lutego1733rokuzmarłAugust
II
,rozpoczęłosięprzedostatniebezkróle-
wie,alegraotronpolskirozpoczęłasiędużowcześniej.EmanuelRostworowski
24J.StaSzewSKI,AugustIIMocny,Wrocław1998,s.50.
MARIUSZMARKIEWICZ
|53|
EUROPAAELEKCJEPOLSKICH
MONARCHÓWWXVIIIXVIIIWIEKU