Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kiedywEuropiekończyłasięwojnatrzydiestoletnia,którąwalczącestrony
byłybardowyczerpane,ciąglejednakzauważalnabyłarywalizacjamiędy
FrancjąaHabsburgami.HabsburgowiehiszpańscyiFrancjaprowadiliwojnę
nawyczerpaniejeszczedługo,żadnazestronniechciałauznaćprzewagi
przeciwnika.Podczaselekcjibardosłabozaznaczonybyłelementkonfesjo-
nalizacji,którejproceszakończyłsięjużsięwEuropieZachodniej.
Wmaju1668rokuFrancjaiHiszpaniapodpisałytraktatwAkwizgranie
iwEuropiezapanowałchwilowypokój,niezakończyłonjednakrywalizacji
międyFrancjąiHabsburgami.JanKazimierz,któryzdecydowałsięnaab-
dykację,już9marca1668rokuzawarłtraktatzLudwikiemXIViFilipem
Wilhelmem,księciemneuburskim,wktórymokreślonowarunkiabdykacji
izabezpieczeniesukcesjitegoostatniego
21.Formalnaabdykacjamiałamiej-
sce16września1668rokuiniebyłazaskoczeniem,wszakgramocarstw
europejskichotronpolskizaczęłasięwcześniej.ZbigniewWójcikpisze,że
Dnowapolskaelekcja,wprzeciwieństwiedodwóchpoprzednich(1632i1648),
stałasięodrazupoważnymproblememmiędynarodowym”
22.LudwikXIV
formalniepopierałFilipaWilhelma,arealnie-Kondeusza,natomiastHabs-
burgowiewysuwalikandydaturęKarolaLotaryńskiego.Opolskąkoronę
podjąłrównieżstaraniacarAleksyMichałowicz-dlasiebielubsyna.Wysłał
poselstwadoWiedniaiMadrytu,starającsięopoparcieHabsburgów,ale
jegobrakorazsprzeciwTurcjiisłabepoparciewsamejRzeczypospolitej
doprowadiłycaradowycofaniaswejkandydatury.Kalkulacjeizamiarymo-
carstweuropejskichzostały,jakwiadomo,pokrzyżowaneprzezmasowyopór
szlachty.FrancjazawiodłasięnaJanieSobieskim,naktóregoliczyła,wiele
jemuijegożonieobiecując,tenjednakzachowywałsiędosyćpasywnie.Nie
jestcelemtegoartykułuopisywanieprzebieguelekcji,wktórejtrakciewśród
elitszlacheckichpanowałytakienastroje,żeżadenkandydat,zwłaszczazaś
fancuski,niemiałszans,anaostatnimetapieelekcjidyplomacjafancuska
zaczęłapopieraćpierwotnąkandydaturęFilipaWilhelma.Przebiegelekcji
pokazuje,żeEuropapowolistawałasięjednąszachownicą,naktórejgrały
wielkiemocarstwa.Rzeczpospolitabyłajednakwówczasjeszczenatylesilna,
żepotrafiłapodejmowaćsamodielnedecyzjeiwprowadjewżycie.
WmomencieśmiercikrólaMichałasytuacjawEuropiebyłabardonapięta.
Wkwietniu1672rokuAngliaiFrancjarozpoczęływojnęzHolandią,wcześ-
niejjednakLudwikXIVzapewniłsobieneutralnośćcesarzaiprzychylność
21Ibidem,s.202
22Z.JcIK,JanSobieski,1629-1696,Warszawa1983,s.152
MARIUSZMARKIEWICZ
|51|
EUROPAAELEKCJEPOLSKICH
MONARCHÓWWXVIIIXVIIIWIEKU