Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kartezjusziproblemmetafizyki
17
większośćztego,corobiłicopodkreślałjakonajważniejsze,wskazu-
jedefactonatakiwłaśniejejsens.Jesttowidocznezwłaszczawtedy,
gdyzgodniezzaleceniemsamegoKartezjuszatraktowaćbędziemy
jegofilozofięjakosystem;niejakozbiórróżnychioddzielnychzagad-
nień,częstozaliczanychwsposóbtradycyjnydometafizyki(np.ist-
nienieBogainieśmiertelnośćduszy),leczjakospójnyprogram,któ-
rymautorchciałosiągnąćwyraźnieokreślonycel.Celemtymnie
mogłoraczejbyć-jaktosiędośćczęstopowtarza-udowodnienie
istnieniaświatapozaumysłemprzypomocyboskiejprawdomów-
ności7,skoroautorwielokrotniezaznaczał,iżnigdywistnienieświa-
tapoważnieniewątpił8.Kartezjuszowi-jakwynikazanalizyjego
pism-chodziłoocośinnego,mianowicieougruntowaniefizyczne-
gopoznania.Takisensjegofilozofiijestwzasadziejasny,choćbiorąc
poduwagęjegodwagłównedzieła-MedytacjeiRozprawę-niejest
chybadostateczniewyraźny,stądtakwielenieporozumieńirozbież-
nychinterpretacjijegomyśli.Dokonałosiętoresztąniebezwinysa-
megoKartezjusza,któryzsobietylkoznanychpowodówdostatecz-
nieczęstowspominałozagadnieniuistnieniaBogainieśmiertelności
duszyjakopodstawowychtematachinteresującychgodlanichsa-
mych(czyliniezewzględunapotrzebyjegometafizykijakofilozofii
fizyki),byponiekądsamoistniepopadaćwobjęciatradycyjniepojętej
metafizyki.Właściweswestanowiskowyraziłbyćmożelepiejgdzie
indziej,np.wprywatnychwypowiedziach,wlistach.Wjednymzta-
kichźródeł,stosunkowowczesnychzresztą,czytamymiędzyinnymi:
D[ł]wszyscy,którychBógobdarzyłowymrozumemmająobowiązek
posługiwaniasięnimgłówniedlapoznaniaBogaipoznaniasamych
siebie.Odtychwłaśniestarańrozpocząłemswojebadaniaipowiem
ci,Ojcze,żenieumiałbymodkryćpodstawfizyki[podkr.M.Ch.],gdy-
7
TakąinterpretacjęmyśliKartezjuszaupowszechniawielepodręcznikówfilo-
zofii,wtymmiędzyinnymiHistoriafilozofiiTatarkiewicza.
8
Orolitegoprzekonanianiechświadczychoćbyto,żetakiezapewnienieczy-
niKartezjuszjużnapoczątkuMedytacji(zob.R.Descartes,Medytacjeopierwszej
filozofii,t.1,przeł.M.iK.Ajdukiewiczowie,Warszawa1958,s.19).
