Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wolnośćwypowiedziprasowej
ciąwgranicachprawatoczysięnowoczesnydyskurs,równieżiten,który
dotyczywolnościwypowiedziprasowej.
Omawianaproblematykaniejestnowa;wolnośćUodzawsze”wiązała
sięzograniczeniami,wynikającymizresztązróżnychprzyczyn.Wstaro-
żytnościwypowiadanopoglądy,należycenzurowaćsztukęwimiędobra
moralnegoobywateli.WśredniowiecznejEuropiepalonoksiążki,skazywa-
nouczonych,pojawiłysięindeksydziełzakazanych.
ZnamiennymprzykłademjestturozporządzenieParlamentuangiel-
skiegoz1643r.,przywracającecenzuręprewencyjnąpoprzezwskazanie,
Użadnaksiążkaetc.odtejchwiliniebędziewydrukowanaaniteżwystawio-
nanasprzedaż,jeślinieuzyskawpierwaprobatyizgodynarozpowszech-
nianieodosobylubosóbwskazanychwtymceluprzezobielubjedną
zizbParlamentu”.WproteścieJohnMilton,wsłynnejpracyzatytułowa-
nejAeropagitica,adresowanejwłaśniedoParlamentu,apelowałowolność
druku,używającm.in.następującychargumentów:Uksiążkijakpokarm;
niektórepożywne,inneszkodliwe(...).Najlepszeksiążkidlaspaczonego
umysłumogąstaćsiępobudkądonieprawości(...),zezłąksiążkąjestina-
czej,gdyżwrękachbystregoiroztropnegoczytelnikasłużypodniejednym
względemodkrywaniuprawdy,obalaniufałszu,przestrodzeipouczeniu
(...)”.Idalej,(...)jeśliktośchciałbyprzypomocydrukupoprawiaćobyczaje,
musiałbynadzorowaćwszystkierozrywkiwszystko,coradosnewżyciu.
Bezkarnośćibezprawieniewątpliwiezgubąkażdegonaroduleczwielką
sztukąjestrozróżnienie,kiedyprawopowinnozakazywaćikarać,akiedy
wystarczyjedynieperswazja
5
”.WXVIIwiekuideeMiltonaniezyskałyak-
ceptacji,późniejjednakczęstodonichnawiązywano.
Korzenikoncepcjiwspółczesnychwzakresiewolnościwypowiedzi
dopatrywaćsięmożnawpoglądachJ.S.Milla,któryuważał,Ugdybycała
ludzkośćzwyjątkiemjednegoczłowiekasądziłatosamoitylkotenjeden
człowiekbyłodmiennegozdania,ludzkośćbyłabyrówniemałoupraw-
nionadonakazywaniamumilczenia,coon,gdybymiałpotemuwładzę,
dozamknięciadrzwiludzkości”
6
.Autortenzauważajednak,jedynym
celem,dlaktóregomasięprawosprawowaćwładzęnadinnymiwbrew
ichwoli,jestzapobieżeniekrzywdyinnych
7
.Stwierdzatakże,żedąże-
niedoprawdymusipolegaćnanieustannymkonfrontowaniupoglądów
własnychzesprzecznymiopiniamiinnych.Ograniczenieswobodywy-
5
PrzytaczamzaAeropagitica,wtłum.A.Pawelca,1993,nr457,s.48in.
6
Por
.J.S.Mill,Owolności,Warszawa1999,s.30in.
7
J.S.Mill,op.cit.,s.25
16