Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Rynekjakopodlegającyzmianomsystemgospodarczy
17
tyczne,powtarzalnezawieranietychtransakcji.Podstawowązaśfunkcją
każdegorynkujestzwiększanieefektywnościwymiany–główniepoprzez
ograniczanieszerokorozumianychkosztówtransakcyjnych–któratofunk-
cjajestrealizowanapoprzezformowanieodpowiedniegoładu,porządku
czysposobuzorganizowaniarynku7.
1.2.2.Formowanieirozwójrynku(jakosystemu)
Rudymentarnąintencjąsprzedawcówinabywcówjest(izawszebyło)
zawieraniekorzystnychdlasiebiekontraktów,anietworzenieefektywnych
instytucjirynkowychczyrozwiązańtechnicznychminimalizującychkoszty
transakcyjne(awkonsekwencjitakżekosztyfunkcjonowaniacałejgospo-
darki8).Jednaktegotypuflproduktyuboczne”powstająwzwiązkuzper-
manentnymdążeniempodmiotówgospodarczychdozwiększeniaefektyw-
nościwymiany–cojestcharakterystycznedlakażdejgospodarkirynkowej
–isąrezultatemdziałańflwidzialnejręki”9(jakwprzypadkustworzenia
konstytucyjnychzabezpieczeńwłasnościprywatnejczyskonstruowaniasie-
ciInternet)lub–coniemniejważne,alejużnietakoczywiste–efektem
działaniaspecyficznegomechanizmunazywanegoflniewidzialnąrękąryn-
ku”.Wyjaśnianieefektówzjawiskspołecznychdziękiistnieniutegomecha-
nizmujestkojarzonegłówniezA.Smithem[Rothschild1994,s.319-322],
którynadałmutakąnazwęispopularyzowałjegostosowaniewodniesieniu
dozjawiskekonomicznych10.Współczesnekoncepcjedotyczącewyjaśnie-
niatypuflniewidzialnaręka”(invisible-handexplanation)możnaznaleźćw:
[Hayek1967a;1978],[Nozick1994],[Ullmann-Margalit1978]czy[Brennan,
Petit1993].Wyjaśnienietowykorzystujesiędopokazaniagenezyokreślo-
nychskutkówzjawiskspołecznych,przyjmującychkształtdobrzeustruktu-
ryzowanegoflwzorca”,którypowstajewrezultacierozproszonychludzkich
działańiwyglądajakbybyłefektemintencjonalnychzamierzeń[Ullmann-
-Margalit1978,s.268-271].Ówflwzorzec”niejestjednakproduktemjakichś
porozumieńzawartychintencjonalnieprzezjednostkiczyteżcelowych,in-
7R.Richterwskazuje,żekoordynacjawymianyrynkowejmożebyćusprawnionaszcze-
gólniepoprzezwybórodpowiedniejorganizacjirynku,tworzonejireorganizowanejprzez
kupującychisprzedających,i/lubprywatnebądźpubliczneosobytrzecie[Richter2007].
8Jakwidać,wtakimujęciubeneficjantemefektówkoordynacjirynkowejjestcałespo-
łeczeństwo.
9D.Northzmianyinstytucjiprzypisujeprzedsiębiorcompolitycznymiekonomicznym,
którychdodziałaniamotywujemożliwośćuzyskiwaniazyskówekonomicznychbądźflpoli-
tycznych”[North1989;1990].
10Podkreślasię,żeideaflniewidzialnejręki”zostałaukształtowanawwynikuwcześniej-
szychrozważańwnaukachspołecznych.Wskazujesięteżnapowiązaniatejideizbiologicz-
nymikoncepcjamiewolucyjnymi–por.[Ylikoski1995,s.33].
